Η Κούβα σε αναταραχή

Η  Κούβα σε αναταραχή

    Του Μιχάλη Ρένεση

Την περασμένη Κυριακή άρχισαν διαδηλώσεις στην κουβανική παραθαλάσσια πόλη Σαν Αντόνιο ντε λος Μπάνιος, 26 χιλιόμετρα από την Αβάνα, οι οποίες ξεκίνησαν από τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης και επεκτάθηκαν σε διάφορες περιοχές της χώρας, με συνθήματα, όπως «κάτω η δικτατορία», «κάτω ο κομμουνισμός».

 Αμέσως, ο νέος πρόεδρος και Α’ γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ, ο οποίος διαδέχτηκε το Ραούλ Κάστρο τον περασμένο Απρίλιο, πήγε στην πόλη αυτή σκοπεύοντας να αντιστρέψει την κατάσταση. Ταυτόχρονα, κάλεσε τους Κουβανούς να βγουν στους δρόμους «για την υπεράσπιση των κατακτήσεων της επανάστασης από τους ξένους μισθοφόρους». Στο διάγγελμά του ανέφερε μεταξύ άλλων: «Είμαστε έτοιμοι να δώσουμε τη ζωή μας. Θα χρειαστεί να περάσουν πάνω από τα πτώματά μας αν επιχειρήσουν να συγκρουστούν με την επανάσταση. Είμαστε έτοιμοι για τα πάντα και δεν θα φοβηθούμε τη σύγκρουση στους δόμους».

Αντικυβερνητικοί διαδηλωτές στους δρόμους της Αβάνας, ένα εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο

 

Το κύρος του Φιντέλ απέτρεψε την ανατροπή

 

Μαζικές διαδηλώσεις έγιναν στην Κούβα το 1994, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Η απώλεια του μεγαλύτερου συμμάχου της οδήγησε σε βαθιά οικονομική ύφεση και απότομη πτώση του βιοτικού επιπέδου. Ο 68χρονος τότε Φιντέλ Κάστρο κάλεσε τους Κουβανούς να βγουν μαζικά στους δρόμους. Οργανώθηκε μεγάλη συγκέντρωση στην Αβάνα με ομιλητή τον ίδιο, δηλώνοντας ότι όποιος δεν επιθυμεί μπορεί να φύγει από τη χώρα. Έτσι, αρκετοί από τους οργανωτές των διαδηλώσεων έφυγαν προς τις ΗΠΑ. Στη συνέχεια, προχώρησε σε κάποιες αλλαγές στην οικονομική πολιτική. Το Κομμουνιστικό Κόμμα διατήρησε τον κυρίαρχο ρυθμιστικό του ρόλο, αλλά ταυτόχρονα νομιμοποιήθηκε η μικρή και μεσαία ατομική ιδιοκτησία, ιδιαίτερα στον τουριστικό τομέα. Ακόμα εγκρίθηκε νέο σύνταγμα με διεύρυνση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών. Η αντοχή του κουβανικού μοντέλου επηρέασε μια σειρά από χώρες της Λατινικής Αμερικής (Βενεζουέλα, Εκουαδόρ, Βολιβία), όπου ήρθαν στην εξουσία με εκλογές κυβερνήσεις που διακήρυξαν, ότι υλοποιούν «το σοσιαλισμό του 21^ου αιώνα» και ανέπτυξαν ιδιαίτερα στενές σχέσεις με την Κούβα. Η Βενεζουέλα ιδιαίτερα εξασφάλισε καύσιμα στη χειμαζόμενη κουβανική οικονομία. Επίσης, στη συνέχεια προχώρησε στη σύσφιξη των σχέσεών της με τη Ρωσία (μετά την εδραίωση του Πούτιν) και την Κίνα.

 

Επιδείνωση της οικονομίας από την πανδημία

 

Τα τελευταία χρόνια, η οικονομική κατάσταση στην Κούβα χειροτέρευσε. Ο κορονοϊός ανέδειξε χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας της. Μέχρι πρότινος, τα χαμηλά εισοδήματα αντισταθμίζονταν από ένα υγειονομικό σύστημα, στο οποίο είχε πρόσβαση όλος ο πληθυσμός και από τις χαμηλές τιμές των αγαθών. Οι Κουβανοί ήταν ιδιαίτερα υπερήφανοι για το υψηλό επίπεδο ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Τελευταίο επίτευγμα ήταν η ανακάλυψη δύο δικών τους εμβολίων ενάντια στον κορονοϊό του Soberana και του Abdala. Ο εμβολιασμός, όμως, κινείται σε μέσα επίπεδα, λόγω έλλειψης αναλώσιμων υλικών, όπως σύριγγες μιας χρήσης. Την τελευταία βδομάδα είχε ημερήσια ρεκόρ μολύνσεων και θανάτων και τα νοσοκομεία και τα ιατρικά κέντρα ήταν γεμάτα.

Ο κορονοϊός οδήγησε σε παράλυση τον τουρισμό, που τα τελευταία χρόνια αποτελούσε έναν από τους κινητήριους μοχλούς της κουβανικής οικονομίας. Ο πληθωρισμός ανέβηκε αισθητά, για κάποιες ώρες της ημέρας κόβεται το ηλεκτρικό ρεύμα και εμφανίστηκαν ελλείψεις τροφίμων, φαρμάκων και καταναλωτικών ειδών. Η κυβέρνηση προχώρησε στις αρχές του χρόνου σε αύξηση των μισθών, που υπέστησαν μεγάλη μείωση λόγω της μεγάλης αύξησης των τιμών.

Στην Κούβα, από το 1994, κυκλοφορούν δύο νομίσματα, το κουβανικό πέσος (CUP) και το κουβανικό μετατρέψιμο πέσος (CUC) που είχε αντιστοιχία 1/1 με το αμερικανικό δολάριο και είχε περιορισμένη κυκλοφορία κυρίως σε τουριστικές περιοχές. Από την 1^η Ιανουαρίου 2021 τα δύο νομίσματα έγιναν ένα και με βάση την κεντρική τράπεζα 1 δολάριο αντιστοιχεί σε 24 πέσος. Στη μαύρη αγορά, η αντιστοιχία είναι πολύ διαφορετική. Για να περιοριστεί η μαύρη αγορά στην αγοραπωλησία συναλλάγματος και να ανακοπεί η εκροή συναλλάγματος δημιουργήθηκαν καταστήματα που επιτρέπεται οι αγορές να γίνονται με δολάρια ή άλλα διεθνώς μετατρέψιμα νομίσματα. Πολλοί Κουβανοί συμπληρώνουν το εισόδημά τους με εμβάσματα που τους στέλνουν συγγενείς τους από το εξωτερικό, κυρίως από τις ΗΠΑ. Ανοίγοντας παρόμοια καταστήματα, η κυβέρνηση της Αβάνας αποσκοπούσε στην αύξηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων. Προς το παρόν, διευκολύνονται αυτοί που έχουν δολάρια, να αγοράσουν εμπορεύματα που είναι σε έλλειψη, όπως είδη πρώτης ανάγκης, τρόφιμα, ανταλλακτικά αυτοκινήτων ή καύσιμα. Η Βενεζουέλα λόγω των οικονομικών προβλημάτων που προέκυψαν από την πανδημία δεν μπορεί πλέον να προμηθεύει την Κούβα με καύσιμα σε χαμηλές τιμές. Για να αγοράσει κάποιος Κουβανός εμπορεύματα από αυτά τα καταστήματα πρέπει να προσκομίσει προσωπικό ή εταιρικό λογαριασμό συναλλάγματος σε κρατική κουβανική τράπεζα. Μόλις δόθηκε αυτή η δυνατότητα, άνοιξαν μόνο τις πρώτες μέρες στις κρατικές τράπεζες 10.000 λογαριασμοί συναλλάγματος. Η κυβέρνηση Τραμπ, αντί να άρει το εμπάργκο, επέβαλε νέες κυρώσεις, όπως η μείωση των επισκέψεων γκρουπ Αμερικανών στην Κούβα. Επίσης, τέθηκαν νέοι περιορισμοί στα εμβάσματα από τις ΗΠΑ προς την Κούβα. Αν η κυβέρνηση της Κούβας και ο Ντίας-Κανέλ θα καταφέρουν να οδηγήσουν σε ομαλοποίηση της κατάστασης, θα φανεί το επόμενο διάστημα.

 

Η στάση της κυβέρνησης Μπάιντεν

 

Η κυβέρνηση Μπάιντεν φάνηκε αρχικά ότι ξαφνιάστηκε από τις διαδηλώσεις στην Κούβα. Στο επίκεντρο της πολιτικής της, αυτή την περίοδο, είναι η αντιμετώπιση της πανδημίας, οι κυβερνο-επιθέσεις και η αυξανόμενη επιρροή της Κίνας. Ο Λευκός Οίκος φοβάται ότι η ενεργητική υποστήριξη των διαδηλώσεων από τους ρεπουμπλικάνους μπορεί να μετατρέψει το κουβανικό σε θέμα εσωτερικής πολιτικής αντιπαράθεσης στις ΗΠΑ. Όταν η αμερικανή εκπρόσωπος Τύπου Τζεν Ψάκη ρωτήθηκε στις 26 Απριλίου απάντησε, ότι οι σχέσεις με την Κούβα δεν βρίσκονται στις πιο σημαντικές προτεραιότητες του αμερικανού προέδρου. Όταν ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις στην Κούβα, ο Τζο Μπάιντεν προέβη σε μια λακωνική δήλωση εκφράζοντας την αλληλεγγύη του «στον κουβανικό λαό για την αποφασιστικότητά του για ελευθερία και απαλλαγή από την πανδημία, ενάντια στην καταπίεση δεκαετιών και τις οικονομικές δυσκολίες».

Η αμερικανική κυβέρνηση μετά τις τελευταίες εξελίξεις βρέθηκε ανάμεσα σε δύο πυρά. Από τη μια πλευρά είναι η Φλόριντα, όπου κατοικεί το μεγαλύτερο μέρος της κουβανικής διασποράς και υποστηρίζει κυρίως όποιον είναι εναντίον της κυβέρνησης της Αβάνας. Στις τελευταίες εκλογές αναδείχτηκε πρώτος ο Ντόναλντ Τραμπ, επειδή ακύρωσε τη συμφωνία μεταξύ του Μπαράκ Ομπάμα και του Ραούλ Κάστρο για την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών και την άρση του εμπάργκο. Από την άλλη, είναι οι προεκλογικές υποσχέσεις ότι θα επαναφέρει τη συμφωνία και οποιαδήποτε προσπάθεια για νέες κυρώσεις θα τον φέρει αντιμέτωπο με την αριστερή πτέρυγα του Δημοκρατικού Κόμματος, που τις τελευταίες δεκαετίες υποστηρίζει την άρση του εμπάργκο και είναι αντίθετη σε οποιαδήποτε προσπάθεια επέμβασης των ΗΠΑ για την ανατροπή της κουβανικής κυβέρνησης. Όλες οι αμερικανικές κυβερνήσεις δεν μπόρεσαν να δεχτούν ότι η κουβανική επανάσταση εδραιώθηκε και άντεξε σε απόσταση 60 μιλίων από το Μαϊάμι. Αμέτρητες επεμβάσεις και απόπειρες κατά του Φιντέλ Κάστρο κατέληξαν σε φιάσκο. Οι προσπάθειες επιβολής «ποικιλόμορφων επαναστάσεων» δεν είχαν καμία τύχη, τουλάχιστον μέχρι στιγμής.

 

Αναδημοσίευση απο την www.epohi.gr, 18-7-2021

 Ρωγμή στην ενημέρωση