14 Αυγούστου 1954: εκτέλεσαν τον Νίκο τον Πλουμπίδη

 67 χρόνια από την εκτέλεση του κομμουνιστή δάσκαλου  από τα Λαγκάδια Γορτυνίας Ν. Αρκαδίας.

 Ο Νίκος Πλουμπίδης γεννήθηκε στα Λαγκάδια Αρκαδίας στις 31 Δεκέμβρη του 1902 από φτωχή αγροτική οικογένεια. Υπηρέτησε στο στρατό για ένα χρόνο έως τον Οκτώβριο του 1923. Εγγράφεται αμέσως μετά στο Διδασκαλείο του Πύργου Ηλείας και αποφοιτά ως δάσκαλος τον Ιούλιο του 1924.

Τον Σεπτέμβριο του 1926 διορίστηκε στη Βούρμπα Ελασσόνας και υπηρετεί εκεί ως το το 1929.

 Νεανικά χρόνια - ένταξη στο ΚΚΕ

Στην Ελασσόνα έρχεται σε επαφή με κομμουνιστές της περιοχής, διαβάζει τα πρώτα επαναστατικά βιβλία το "Αλφαβητάριο του κομμουνισμού" και τον "Ιστορικό υλισμό" του Μπουχάριν, αποδέχεται τις σοσιαλιστικές ιδέες και γίνεται μέλος του Κ.Κ.Ε.

Παράλληλα αναπτύσσει συνδικαλιστική δράση στον διδασκαλικό κλάδο. Τον Αύγουστο του 1929 κατεβαίνει στην Αθήνα για μετεκπαίδευση στο Διδασκαλείο Στοιχειώδους Εκπαίδευσης και παίρνει μέρος στη μεγάλη φοιτητική απεργία του 1929, πιάνεται και ξυλοκοπείται άγρια. Οι γιατροί διαπιστώνουν ότι πάσχει από φυματίωση και μπαίνει για λίγο σε Σανατόριο.^[4]

Στα πρώτα βήματα της συνδικαλιστικής του πορείας εξελέγη μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής Δημοσιοϋπαλληλικής Ομοσπονδίας και λίγο αργότερα της Πανυπαλληλικής Συνομοσπονδίας.  Για τις πρώτες του αυτές δραστηριότητες συνελήφθη τον Μάρτη του 1931, επί κυβερνήσεως Ελ. Βενιζέλου, για παράβαση του Ν.2229 του γνωστού Ιδιώνυμου και καταδικάστηκε σε 3 μήνες φυλάκιση με παράλληλη απόλυση από τη θέση του. Έκτοτε αφιερώθηκε στον συνδικαλισμό και αναδείχθηκε σε ηγετικό στέλεχος της Ενωτικής Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος (ΕΓΣΕΕ).

 Από τον Γενάρη του 1934 έως τον Αύγουστο του 1935 αντιπροσωπεύει την Ενωτική ΓΣΕΕ στην Κόκκινη Συνδικαλιστική Διεθνή στη Μόσχα.^[6], όπου παράλληλα σπουδάζει στη Λενινιστική Σχολή (MLS).

Παράλληλα με τη συνδικαλιστική του δράση ανήλθε και στην ηγεσία του ΚΚΕ. Ανέλαβε διάφορες καθοδηγητικές θέσεις και συμμετείχε στην αντιπροσωπεία του ΚΚΕ που πήρε μέρος στο 7^ο Συνέδριο της Γ' Διεθνούς στη Μόσχα το καλοκαίρι του 1935.

 Στο δε 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ τον Δεκέμβρη του 1935 ο Πλουμπίδης εκλέχτηκε στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος.

Οι στερήσεις και φυλακίσεις υπέσκαψαν την υγεία του και προσβλήθηκε από φυματίωση ήδη από το 1929.

Δικτατορία Μεταξά-Παράνομη δράση

Στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά ο Πλουμπίδης πέρασε στην παρανομία. Αρχικά ανέλαβε γραμματέας της παράνομης κομματικής επιτροπής του ΚΚΕ Θεσσαλίας στο Βόλο και στη συνέχεια στη Μακεδονία. Tον Ιούνιο του 1938, μετά από τις συλλήψεις πολλών ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ τον Απρίλιο και Μάιο του ίδιου έτους, έγινε μέλος του Πολιτικού Γραφείου του κόμματος και μαζί με τους Γιώργη Σιάντο, Κώστα Θέο, Γρηγόρη Σκαφίδα και Δημήτρη Μιχελίδη ανέλαβαν την καθοδήγηση του ΚΚΕ.^[1] Ο ίδιος ανέλαβε στη Θεσσαλονίκη την καθοδήγηση του Μακεδονικού Γραφείου έως τον Απρίλιο του 1939, όπου και κατεβαίνει στην Αθήνα όταν αυτό εξαρθρώνεται από την Ασφάλεια.

Το χρονικό διάστημα μέχρι τον Μάιο του 1939 η ηγεσία του ΚΚΕ βρέθηκε αντιμέτωπη με τις πολλαπλές συλλήψεις ηγετικών στελεχών και μελών του κόμματος και προσπαθούσε σε πολύ δύσκολες συνθήκες να συντονίσει την καθοδήγηση του ΚΚΕ. Η ΚΕ του ΚΚΕ με εισήγηση των Θέου-Πλουμπίδη διέγραψε τον Φεβρουάριο του 1939 τα ηγετικά στελέχη του κόμματος Σ. Σκλάβαινα, Μ. Μανωλέα και Π. Δαμασκόπουλο. Οι δύο πρώτοι είχαν υπογράψει δήλωση μετανοίας στις φυλακές τις Κέρκυρας που εκρατούντο, ο δε Μανωλέας είχε περάσει στην υπηρεσία της Ασφάλειας. Για τον Δαμασκόπουλο που ήταν κουμπάρος του, ο Πλουμπίδης σχημάτισε λανθασμένα την εντύπωση ότι ήταν χαφιές της Ασφάλειας.

Στην καθοδήγηση της Παλιάς Κεντρικής Επιτροπής

Στις 22 Μαΐου 1939 ο Πλουμπίδης συνελήφθη στο Κουκάκι από την Ασφάλεια σε κομματικό ραντεβού με τον Γ. Μιχαηλίδη, κατόπιν προδοσίας του Δ. Κουτσογιάννη, αλλά επειδή έπασχε από φυματίωση μεταφέρθηκε στο σανατόριο «Σωτηρία» στην πτέρυγα πολιτικών κρατουμένων. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους η Ασφάλεια πέτυχε τη σύλληψη του Σιάντου και του Σκαφίδα, οπότε η εκλεγμένη ΚΕ από το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ τον Δεκέμβρη του 1935 αποκεφαλίστηκε. Το μόνο ασύλληπτο μέλος εκείνης της ΚΕ ήταν ο Δαμιανός Μάθεσης ο οποίος είχε τεθεί στο περιθώριο γιατί υπήρχαν υποψίες ότι ήταν χαφιές της Ασφάλειας.^[10]

Τα ασύλληπτα στελέχη του ΚΚΕ Δημήτρης Παπαγιάννης, Βαγγέλης Κτιστάκης, Χρήστος Κανάκης και Σταματία Βιτσαρά - Κτιστάκη συγκρότησαν στα τέλη του 1939 νέα καθοδήγηση, τη λεγόμενη Παλιά Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ (ΠΚΕ). Ο Πλουμπίδης που ήταν έγκλειστος στη Σωτηρία μέσω ενός παρανόμου δικτύου, συνδέθηκε με την ΠΚΕ και είχε την καθοδήγηση της, αρθρογραφώντας κατά διαστήματα στον παράνομο Ριζοσπάστη που εξέδιδε.

Η ΠΚΕ ήρθε σε σφοδρή αντιπαράθεση με την ασφαλίτικη Προσωρινή Διοίκηση που προκάλεσε μεγάλη σύγχυση στα μέλη του παράνομου ΚΚΕ. Μάλιστα η καθαρή ΠΚΕ κατηγορήθηκε ακόμα και από τον έγκλειστο στις φυλακές Νίκο Ζαχαριάδη σαν ασφαλίτικη και χαφιέδικη.

Η ΠΚΕ πήρε θέση κατά του πολέμου με την Ιταλία, λέγοντας ότι "τον πόλεμο τον έφερε η λαομίσητη δικτατορία που τάχθηκε με το μέρος της ιμπεριαλιστικής Αγγλίας που απειλεί τις δυνάμεις του άξονα", οπότε είναι σύγκρουση μεταξύ της Ιταλίας και Αγγλίας, δηλαδή είναι "ιμπεριαλιστικός και από τις δυο πλευρές" και ότι "δεν έχει σχέση με την υπεράσπιση της πατρίδας, αλλά εξυπηρετεί τους εγγλέζους πλουτοκράτες και μια χούφτα από ντόπιους μεγαλοκαρχαρίες-ληστές".

Επίσης ο Πλουμπίδης σε άρθρα του στον Ριζοσπάστη (Μάρτης & Ιούνης 1941) της ΠΚΕ κατήγγειλε το γνωστό γράμμα του Ζαχαριάδη της 31ης Οκτώβρη 1940 σαν πλαστό και προϊόν της Ασφάλειας.

Τον Ιούλιο του 1941 ο Πλουμπίδης έδωσε εντολή στα μέλη της ΠΚΕ να προσχωρήσουν στη Νέα Κεντρική Επιτροπή που είχε σχηματιστεί από στελέχη του ΚΚΕ που είχαν αποδράσει από τους τόπους κράτησής τους και να τους παραδώσουν τον παράνομο εκδοτικό μηχανισμό.

Κατοχή - Αντίσταση – Εμφύλιος  

Μερικούς μήνες πριν την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς ο Πλουμπίδης μεταφέρθηκε από το σανατόριο Σωτηρία στις φυλακές της Τρίπολης από όπου δραπέτευσε στις 26 Φλεβάρη του 1942.  Αμέσως μετά την δραπέτευσή του φθάνει στην Αθήνα και εντάσσεται στην καθοδήγηση του ΚΚΕ. Παράλληλα εντάσσεται στις γραμμές της Εθνικής Αντίστασης, αναλαμβάνοντας την καθοδήγηση του Εργατικού ΕΑΜ.  Το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς εξελέγη μέλος του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ στη 2η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη.

Σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής έδρασε στην Αθήνα και ήταν από τους βασικούς διοργανωτές των κινητοποιήσεων του ΕΑΜ κατά της πολιτικής επιστράτευσης (Φλεβάρης-Μάρτης 1943), κατά της επέκτασης της βουλγαρικής ζώνης κατοχής (Ιούλιος 1943) κλπ.

Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, τον Απρίλιο του 1945, εκλέχτηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής από την 11^η Ολομέλεια και συμμετείχε στο νέο Πολιτικό Γραφείο. Μετά την επάνοδο όμως του Νίκου Ζαχαριάδη από το Νταχάου το Μάιο του 1945, ο Ν. Πλουμπίδης δεν εκλέχτηκε ξανά στο Πολιτικό Γραφείο.

Όταν στα τέλη του 1947 το ΚΚΕ τέθηκε εκτός νόμου και η ηγεσία του έφυγε για τους ορεινούς όγκους της βόρειας Πίνδου, ο Πλουμπίδης παρέμεινε στην Αθήνα και ανέλαβε την καθοδήγηση των οργανώσεων του ΚΚΕ στην Αθήνα και τον Πειραιά μαζί με την Χρύσα Χατζηβασιλείου. Την άνοιξη του 1948 που έφυγε και η Χατζηβασιλείου για το Γράμμο, ο Πλουμπίδης μαζί με τον Στέργιο Αναστασιάδη ανέλαβαν την καθοδήγηση και μετά τη σύλληψη του Αναστασιάδη τον Μάρτη του 1949 συνέχισε μόνος του την κομματική καθοδήγηση των παράνομων οργανώσεων του ΚΚΕ στην πρωτεύουσα.

Mετεμφυλιακή περίοδος  

Όταν τελείωσε ο Εμφύλιος Πόλεμος τέθηκε επικεφαλής της παράνομης κομματικής οργάνωσης εσωτερικού^[1], φροντίζοντας και την έκδοση της εφημερίδας "Δημοκρατικός" που αποτελούσε και το νόμιμο προσωπείο του παράνομου ΚΚΕ, που διεύθυνε ο Διονύσης Χριστάκος και αρθρογραφούσε ο Μιχάλης Κύρκος (πατέρας του Λεωνίδα Κύρκου).

Σημειώνεται ότι την εποχή εκείνη (1950), το εκτός νόμου ΚΚΕ διέθετε δύο παράνομους μηχανισμούς - κλιμάκια που διεύθυναν τον πολιτικό αγώνα από κρησφύγετα, ο μεν πρώτος ελεγχόταν από τους Ν. Πλουμπίδη και Ν. Μπελογιάννη (που είχε επιστρέψει κρυφά στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 1950), το οποίο ερχόταν σε επαφή με το κόμμα μέσω του Ν. Βαβούδη και ο δεύτερος, η λεγόμενη ΕΠΟΝ, που ελεγχόταν από τον Στ. Κασιμάτη. Ο πρώτος είχε χαρακτήρα περισσότερο ανεξάρτητο αλλά συνωμοτικό και συγκροτούνταν από τους παλαιότερους κομμουνιστές ενώ στον δεύτερο συμμετείχαν νέοι, κυρίως Μακρονησιώτες και διάφοροι άλλοι που είχαν υποστεί πρόσφατες διώξεις, που και αυτός όμως ο μηχανισμός δρούσε ανεξάρτητα από τον πρώτο και χωρίς να διατηρούν σχέση μεταξύ τους. Η δε ηγεσία του ΚΚΕ παρέμενε εκτός Ελλάδας σε χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού.

Υπόθεση Μπελογιάννη    

Κατά την αρχική σύλληψη του Νίκου Μπελογιάννη (20 Δεκεμβρίου 1950) και 90 περίπου άλλων στελεχών του ΚΚΕ, από τις αστυνομικές Αρχές, με την κατηγορία της κατασκοπείας, ο Νίκος Πλουμπίδης διέφυγε τη σύλληψη και έκτοτε παρέμενε "εν κρυπτώ" σε διάφορα κρησφύγετα. Όταν ιδρύθηκε η ΕΔΑ (3 Αυγούστου του 1951) πρότεινε τότε ο Ζαχαριάδης στην εκτελεστική επιτροπή, για τις επικείμενες εκλογές, να χρίσει υποψηφίους βουλευτές της τους Νίκο Πλουμπίδη και Νίκο Μπελογιάννη. Η ΕΔΑ όμως φοβούμενη μην εκτεθεί για συνεργασία με το παράνομο ΚΚΕ, αντ΄ αυτών προτίμησε να συμπεριλάβει τους Μανώλη Γλέζο και Αντώνη Αμπατιέλο, επίσης θανατοποινίτες, που έχαιραν όμως ευρύτερης αποδοχής.

Στη συνέχεια με την ανακάλυψη των δύο παράνομων ασυρμάτων του ΚΚΕ, σε σπίτια στην Ανω Γλυφάδα και την Καλλιθέα (13 Νοεμβρίου 1951), ακολούθησε η δεύτερη δίκη του Ν. Μπελογιάννη και κάποιων συντρόφων του αυτή τη φορά σε τακτικό στρατοδικείο το οποίο την 1η Μαρτίου του 1952 εξέδωσε επίσης θανατική ποινή, όπως είχε εκδώσει και το προηγούμενο έκτακτο στρατοδικείο, "δις εις θάνατον" σε συνολικά οκτώ «εχθρούς της πατρίδος», στους Ν. Μπελογιάννη, Δημήτρη Μπάτση (διαπρεπή οικονομολόγο), Η. Αργυριάδη, Ν. Καλούμενο, Χ. Τουλιάτο, Μ. Μπιομπιάνο, Τ. Λαζαρίδη και Έλλη Παππά, (αδελφή της Διδώς Σωτηρίου), που η ποινή της μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά λόγω πρόσφατης μητρότητας.

Στο χρονικό στάδιο που ακολούθησε, σε αναμονή της απόφασης του Συμβουλίου Χαρίτων που είχαν προσφύγει οι θανατοποινίτες και συγκεκριμένα την 12η ημέρα όλως απροσδόκητα ο Ν. Πλουμπίδης έστειλε "ανοικτή επιστολή", στον τύπο, στην οποία υπήρχαν και τα δακτυλικά αποτυπώματά του για να μην αμφισβητηθεί η γνησιότητά της, στην οποία ανέφερε ότι οι ασύρματοι που είχαν εντοπιστεί και επί των οποίων στηρίχθηκε το κατηγορητήριο ελέγχονταν από τον ίδιο και όχι από τον Μπελογιάννη, ο οποίος είχε σταλεί στην οργάνωση από την Ηγεσία σε αντικατάσταση αυτού (του Πλουμπίδη).

Τότε ο Ζαχαριάδης που βρισκόταν με την ηγεσία του κόμματος στο Βουκουρέστι και από εκεί συντόνιζε τη δράση του ΚΚΕ, από τον λεγόμενο τότε "Ραδιοφωνικό σταθμό της ελεύθερης Ελλάδας", στην ελληνόφωνη εκπομπή "Φωνή της Αλήθειας", δήλωσε ότι η επιστολή αυτή ήταν κατασκεύασμα της Αστυνομίας και ότι ο Πλουμπίδης βρισκόταν στο εξωτερικό. Αντίθετα στη δήλωση αυτή το Υπουργείο Εσωτερικών ανακοινώνει επίσημα πως ο γραφικός χαρακτήρας της επιστολής και η υπογραφή είναι γνήσια. Η επιστολή του Ν. Πλουμπίδη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Προοδευτική Αλλαγή" στις 16 Μαρτίου (1952) όπου ανέφερε:

«1. Εγώ και όχι ο Μπελογιάννης είμαι υπεύθυνος για την παράνομη οργάνωση του ΚΚΕ.

Κατά συνέπεια ευθύνομαι για όλες τις πρωτοβουλίες και ενέργειες αυτής της οργάνωσης.

2. Δεν έχω σκοπό να παραστήσω τον γενναιόψυχο εκ του ασφαλούς. Δεσμεύομαι να παραδοθώ στις

Αρχές για να δικαστώ, ευθύς μόλις η καταδίκη του φίλου μου και συντρόφου Μπελογιάνη ακυρωθεί.

Νίκος Πλουμπίδης, μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ.

Υ.Γ. Πολλοί είναι εκείνοι που γνωρίζουν τον γραφικό μου χαρακτήρα. Εντούτοις για το γνήσιο

της επιστολής, προσθέτω τα δακτυλικά μου αποτυπώματα. Αθήνα 12-3-1952.»

Όταν η επιστολή αυτή έγινε γνωστή στον Ν. Μπελογιάννη που ανέμενε στη φυλακή την απόφαση του Συμβουλίου Χαρίτων, φέρεται να δήλωσε στο συνήγορό του Μηνά Γαλέο, που τον επισκέφτηκε, «ο Νίκος Πλουμπίδης σε καμιά περίπτωση δεν ήταν όργανο της ασφάλειας». Αντίθετα όμως, στο παρασκήνιο, το ΚΚΕ είχε ήδη αρχίσει να διαδίδει στις οργανώσεις του ότι ο Πλουμπίδης είναι «χαφιές». Τελικά η επιστολή αυτή ως ομολογία παράνομης πράξης, αν και κρίθηκε επίσημα γνήσια, εντούτοις δεν λήφθηκε υπόψη, παρότι συνιστούσε σοβαρό λόγο αναψηλάφησης, ή τουλάχιστον αναστολής εκτέλεσης της απόφασης, κατά σαφή παράβαση της Ποινικής Δικονομίας. Το γεγονός αυτό συνέτεινε ώστε πολλοί δημοσιογράφοι, ερευνητές, πολιτικοί αναλυτές κ.λπ., να θεωρήσουν και να συνεχίζουν να θεωρούν, ανεξάρτητα πολιτικού χώρου, την εκτέλεση του Ν. Μπελογιάννη ως δολοφονία. ^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Σύλληψη, στιγματισμός και εκτέλεση 

Ο υπεύθυνος των ασυρμάτων Νίκος Βαβούδης έστελνε αναφορές ότι υπήρχαν χαφιέδες στον παράνομο μηχανισμό. Λόγω φόβου, κακής συνεννόησης αλλά και διαφορετικού πολιτικού υποβάθρου διατυπώνονταν διαφορετικές πολιτικές από τους δυο μηχανισμούς, καθώς και υπήρχε αμοιβαία καχυποψία λόγω των συνεχιζόμενων συλλήψεων. Μετά την σύλληψη Μπελογιάννη ο δεύτερος μηχανισμός που καθοδηγούσε το στέλεχος της ΕΠΟΝ Σταύρος Κασσιμάτης καθώς και ο Βαβούδης, διατυπώνανε υποψίες περί προδοσίας του Πλουμπίδη,^[19][20][21] ενώ και η Έλλη Παππά είχε διατυπώσει ερωτηματικά για τη δράση του αν και τον υπερασπιζόταν.

Τελικά ο Πλουμπίδης συνελήφθη από τις αστυνομικές αρχές στις 25 Νοεμβρίου 1952, επί κυβερνήσεως Α. Παπάγου, πέντε μήνες μετά την εκτέλεση του Ν. Μπελογιάννη, στο κρησφύγετό του στη συνοικία Κολωνό (Αθήνα), σε πολύ προχωρημένο στάδιο φυματίωσης. 

Επτά μήνες αργότερα τον Ιούλιο του 1953, το έκτακτο στρατοδικείο Αθηνών τον καταδίκασε "δις εις θάνατο". Μετά την καταδικαστική απόφαση παρέμεινε για μισό περίπου μήνα στο παράρτημα-φυλακή του σανατορίου "Σωτηρία".

Tην αυγή της 14ης Αυγούστου του 1954 μεταφέρθηκε στο δάσος του Δαφνιού όπου και εκτελέστηκε επί κυβερνήσεως Παπάγου, επιδεικνύοντας θάρρος αρνούμενος θεία μετάληψη και κάλυψη των ματιών του, τραγουδώντας την "Διεθνή". 

Το ΚΚΕ προχώρησε στην διαγραφή του από το ΠΓ τον Ιούλιο τού ’52, ενώ μετά την εκτέλεσή του, ανέφερε απ’ το ραδιόφωνο, ότι ο Πλουμπίδης δεν πέθανε, αλλά μεταφέρθηκε στην Αμερική, όπου γεμίζει τις μέρες και τις τσέπες του με το πικρό αντίτιμο τής προδοσίας.

Ο Νίκος Πλουμπίδης αποκαταστάθηκε από την 8η ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ, μετά τον θάνατο του, το 1958.

 

Ο Νίκος Πλουμπίδης απέκτησε με τη σύντροφό του Ιουλία Παπαχρήστου, αγωνίστρια της Αντίστασης και συνεργάτιδα της Ρόζας Ιμβριώτη, ένα γιο, τον Δημήτριο, ομότιμο καθηγητή Ψυχιατρικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και πρόεδρο της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.

 

ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/wiki Νίκος_Πλουμπίδης

 

Ρωγμή στην ενημέρωση