Το έθιμο της βασιλόπιτας την Πρωτοχρονιά

Γιατί κόβουμε βασιλόπιτα κάθε χρόνο την Πρωτοχρονιά και πώς πήρε το όνομά της;

Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, τη στιγμή που το ρολόι θα χτυπήσει μεσάνυχτα και καθώς αποχαιρετούμε το περασμένο έτος, η οικογένεια μαζεύεται στο τραπέζι και κόβει την βασιλόπιτα ή αλλιώς «πρωτόπιτα», η οποία είναι μια αφράτη πίτα και έχει ως βασικά υλικά το αλεύρι, τα αβγά, τη ζάχαρη και το γάλα.

Αν και πολλοί πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα έθιμο το οποίο σχετίζεται με την ορθοδοξία, στην πραγματικότητα οι ρίζες του χάνονται στα βάθη των αιώνων και είχε καθιερωθεί -με κάποιες παραλλαγές- ήδη από την αρχαιότητα.

Η ιστορία του εθίμου της βασιλόπιτας

Το έθιμο της βασιλόπιτας έχει καταγραφεί από την αρχαία Ελλάδα και λάμβανε χώρα στην ετήσια γιορτή των «Κρονίων», η οποία γινόταν προς τιμήν του θεού Κρόνου. Τότε, αντί για τη σύγχρονη πίτα οι Αρχαίοι Έλληνες απολάμβαναν ένα είδος εορταστικού άρτου, ο οποίος είχε διάφορες εκδοχές ανά περιοχή.

Με βάση τη θρησκευτική παράδοση, οι Μικρασιάτες και συγκεκριμένα οι κάτοικοι της Καισαρείας της Καππαδοκίας ήταν εκείνοι που καθιέρωσαν τη γλυκιά βασιλόπιτα, επονομαζόμενη και ως «πολίτικη» ή «σμυρνέικη».

Ακόμα και σήμερα, σε αγροτικές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας η πίτα παραμένει αλμυρή, με τους κατοίκους να τοποθετούν το φλουρί σε μια κρεατόπιτα, τυρόπιτα ή και πρασόπιτα.

Παράλληλα, το έθιμο της τοποθέτησης μέσα στην πίτα του γνωστού «φλουριού», το οποίο σύμφωνα με την παράδοση φέρνει τύχη σε όποιον το βρει, θεωρείται ότι προέρχεται από τον ίδιο τον Μέγα Βασίλειο, κατά τη διάρκεια του πολέμου με την Περσία.

Όταν το Βυζάντιο κήρυξε τον πόλεμο με την Περσία τον 4ο αιώνα μ.Χ., ο Ιουλιανός ο Παραβάτης διέταξε να θεσπιστούν φόροι σε όλη την επικράτεια, με τους κατοίκους να αναγκάζονται να δώσουν οτιδήποτε πολύτιμο είχαν στην κατοχή τους.

Μετά το άδοξο τέλος του πολέμου, ο Άγιος Βασίλειος φέρεται να έδωσε εντολή ένα μέρος των χρυσαφικών που συλλέχθηκαν να δοθούν στους φτωχούς και τα ιδρύματα, ενώ τα υπόλοιπα διέταξε να τοποθετηθούν σε ψωμιά, με το κάθε ψωμί που περιείχε από ένα χρυσαφικό να μοιράζεται σε κάθε σπίτι της περιοχής.

Η πίτα της Πρωτοχρονιάς - βασιλόπιτα.

Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι από τα ελάχιστα αρχέγονα έθιμα που επιβιώνουν.

Έχουμε συνηθίσει τη γλυκιά εκδοχή της βασιλόπιτας.

Σύμφωνα µε τον καθηγητή Δημήτρη Λουκάτο, αποτελεί εξέλιξη του λαϊκού εθίμου της πρωτοχρονιάτικης πίτας.

Στην αρχαιότητα υπήρχε το έθιμο του εορταστικού άρτου, τον οποίο σε μεγάλες αγροτικές γιορτές οι αρχαίοι Έλληνες πρόσφεραν στους θεούς.

Σε αγροτικές περιοχές της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας η πίτα είναι αλμυρή -τυρόπιτα ή κρεατόπιτα- και αντί για φλουρί µμεταξύ των φύλλων της έκρυβε, π.χ., ξυλαράκια κρανιάς για την υγεία, σουσάµι για πληθώρα των αγαθών και της παραγωγής.

*Οι πληροφορίες του άρθρου αντλήθηκαν από το διαδίκτυο.

 Ρωγμή στην Ενημέρωση