Ερρίκο Μαλατέστα: ο αναρχικός που πολέμησε την πανδημία

    Του Άρη Χατζηστεφάνου

 Η πραγματική αιτία της χολέρας –η φτώχεια– μας έδειξε και τη μοναδική θεραπεία – την κοινωνική επανάσταση Μήνυμα των Ιταλών αναρχικών στην εφημερίδα Le Révolté (1884).

 Ιταλοί αναρχικοί του 19ου αιώνα θυσίασαν τις ζωές τους για να βοηθήσουν τα θύματα της χολέρας στη Νάπολη. Πώς θα αντιδρούσαν σήμερα στην επιδημία του κορονοϊού;

To 1884 η Νάπολη, τότε η πολυπληθέστερη και φτωχότερη πόλη της Ιταλίας, μπήκε σε αυστηρό λοκντάουν αφού χτυπήθηκε από πανδημία χολέρας. Οι Αρχές ήταν αμείλικτες με τους παραβάτες, τους οποίους τιμωρούσαν με εξοντωτικά μέτρα και ισχυρές δόσεις αστυνομικής βίας. Μια ομάδα αναρχικών όμως αποφάσισε να σπάσει το λοκντάουν μπαίνοντας στην αποκλεισμένη πόλη.

 Στόχος τους δεν ήταν να κατεβούν στις πλατείες για να απολαύσουν τις «περιπτερόμπιρες» της εποχής ούτε να αμφισβητήσουν την ύπαρξη και τις τρομακτικές επιπτώσεις της χολέρας. Ηθελαν να στήσουν δίκτυα αλληλοβοήθειας προκειμένου να σώσουν τον πληθυσμό, τον οποίο είχε εγκαταλείψει το κράτος. Γνωστοί αναρχικοί, όπως ο Ρόκο Λομπάρντο και ο Αντόνιο Βαλντρέ, προσβλήθηκαν και πέθαναν σε αυτή την ηρωική αποστολή αυτοκτονίας.

Ανάμεσα στους επιζήσαντες ξεχώριζε η θρυλική μορφή του Ερρίκο Mαλατέστα. Κυνηγημένος σε κάθε γωνιά της Ευρώπης για την επαναστατική του δράση, βρισκόταν προσωρινά ελεύθερος αναμένοντας την εκδίκαση έφεσης για ποινή τριετούς φυλάκισης. Παραβιάζοντας, λοιπόν, το λοκντάουν άφηνε στον εαυτό του μόνο δύο εναλλακτικές: ή να πεθάνει από την πανδημία ή να περάσει πολύ περισσότερα χρόνια στη φυλακή.

 Παρά το γεγονός ότι είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει τις σπουδές του στην Ιατρική λόγω των συνεχών διώξεων, ήταν πάντα ταγμένος στο πλευρό της επιστήμης. Σε αντίθεση με τους «αρνητές» της εποχής του, ο Μαλατέστα κατάλαβε από πολύ νωρίς ότι η χολέρα θα μεταφερόταν σύντομα στις πυκνοκατοικημένες φτωχογειτονιές της Νάπολης λόγων των μεγάλων μετακινήσεων ευρωπαϊκών στρατευμάτων που συμμετείχαν σε ιμπεριαλιστικές επιχειρήσεις στην Ασία και την Αφρική.

Γνώριζε επίσης ότι η πανδημία θα χτυπούσε σκληρότερα τα εξαθλιωμένα φτωχότερα στρώματα της πόλης, όπου κυριαρχούσαν η ανεργία και η ολοκληρωτική διάλυση ακόμη και του στοιχειώδους συστήματος υγείας της εποχής.

 Σε πείσμα των ακραίων συνθηκών φρίκης, που θύμιζαν σκηνές από την Κόλαση του Δάντη, ο Μαλατέστα όχι μόνο επιβίωσε της χολέρας αλλά παρασημοφορήθηκε για τους χιλιάδες ανθρώπους που βοήθησε συντονίζοντας τα δίκτυα διανομής τροφίμων και φαρμάκων – διάκριση την οποία προφανώς αρνήθηκε να δεχτεί.

Σχεδόν ενάμιση αιώνα αργότερα αρκετοί ερευνητές αναζήτησαν τον απόηχο της αυτοθυσίας αυτών των αναρχικών σε ομάδες αυτοοργάνωσης και αλληλοβοήθειας που δημιουργήθηκαν σε περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία του κορονοϊού – από τις φαβέλες του Ρίο ντε Ζανέιρο μέχρι τη Νέα Υόρκη.

 Ο Νόαμ Τσόμσκι, από τον Μάιο του 2020, εντόπιζε ψήγματα αναρχικής σκέψης στα δίκτυα αλληλοβοήθειας (όρο, που παρεμπιπτόντως εισήγαγε ο Κροπότκιν) των ΗΠΑ. Την ίδια περίοδο η καθηγήτρια Πολιτικής Φιλοσοφίας Ρουθ-Ελεν Κίνα χρησιμοποιούσε τις θεωρίες του Κροπότκιν ενάντια στον κοινωνικό δαρβινισμό για να εξηγήσει καθημερινά φαινόμενα όπως οι τεχνητές ελλείψεις που παρατηρήθηκαν σε αντισηπτικά και σε χαρτί υγείας. Κυρίως όμως ανέτρεχε στο βιβλίο του μεγάλου αναρχικού «Αλληλοβοήθεια: Ενας παράγοντας της εξέλιξης» για να εξηγήσει τη δομή των σύγχρονων ομάδων αλληλεγγύης, που, όπως σημείωνε και ο Κροπότκιν, χαρακτηρίζονται από αυθορμητισμό αλλά και από εξαιρετική οργανωτική ικανότητα.

Προχωρώντας ένα βήμα περισσότερο οι καθηγητές Φιλοσοφίας, Νάθαν Τζουν και Μαρκ Λανς, από το Πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν της Ουάσινγκτον επιχείρησαν να συνδέσουν τα μεγάλα αναρχικά κινήματα αλληλοβοήθειας του 19ου αιώνα με ομάδες όπως το δίκτυο DC Mutual Aid, που αναπτύχθηκαν στις ΗΠΑ όταν η κυβέρνηση Τραμπ έχανε ολοκληρωτικά τον έλεγχο στη διαχείριση της πανδημίας.

 

Πέρα από τις προφανείς ομοιότητες στα στοιχεία της δράσης οι δύο καθηγητές εντόπισαν στη συγκεκριμένη ομάδα και άλλα χαρακτηριστικά, όπως η καταδίκη της φιλανθρωπίας και της ελεημοσύνης αλλά και η απαγόρευση συνεργασίας με αστυνομικούς, εν ενεργεία στρατιωτικούς κ.ο.κ. «Δεν πιστεύουμε ότι η Αστυνομία μπορεί να μας προστατεύσει» αναφέρει η ομάδα στον πρώτο όρο που πρέπει να αποδεχτείς για να εγγραφείς στη σελίδα της στο Facebook. Οπως παρατηρούσαν οι δύο καθηγητές, ολόκληρο το εγχείρημα στηρίζεται στην ισχυρή πίστη στα πορίσματα της επιστήμης, ακόμη και όταν ασκείται κριτική σε ορισμένες προτροπές της κυβέρνησης σε σχέση με την πανδημία (είναι χαρακτηριστικό ότι τα μέλη του δικτύου δεν διστάζουν να διαγράφουν από τη σελίδα τους στο Facebook τα μηνύματα κάθε είδους «αρνητών» και συνωμοσιολόγων).

 Προφανώς κανένας από τους ερευνητές δεν υποστηρίζει ότι όλες αυτές οι ομάδες ασπάζονται συνειδητά τις αρχές της αναρχικής σκέψης. Είναι όμως πολύ πιθανό ότι οι πατέρες της αναρχίας θα ήταν υπερήφανοι για το έργο τους.

Πώς θα συμπεριφερόταν λοιπόν στη σημερινή πανδημία ένας αναρχικός σαν τον Μαλατέστα; Θα παραβίαζε το λοκντάουν; Και αν ναι, για ποιο λόγο; Θα αποδεχόταν την ύπαρξη του κορονοϊού και την ανάγκη εμβολιασμού του πληθυσμού ή θα μιλούσε για το απαραβίαστο δικαίωμα «αυτοδιάθεσης» του σώματός του και θα αποκαλούσε όσους υπερασπίζονται τα εμβόλια «πληρωμένους υπαλλήλους του Μπιλ Γκέιτς και των φαρμακοβιομηχανιών;».

 Μια σύντομη απάντηση επιχείρησε να δώσει προ ημερών στον λογαριασμό του στο Facebook ο Νώντας Σκυφτούλης (από τον οποίο «κλέψαμε» και την ιδέα για το σημερινό άρθρο). «Οσο μανιασμένος μικροαστός και αν είναι κάποιος» έγραψε, δεν θα τολμούσε να πει «ξες Ερρίκο με το εμβόλιο υπάρχει περίπτωση θρόμβωσης ή αλλοίωσης του DNA… Αν μπορούμε να ερμηνεύσουμε τον μεγάλο πρόγονό μας θα μας έλεγε. 1. Εμείς να γίνουμε πειραματόζωα για το ανθρώπινο γένος όπως γίναμε εμείς οι αναρχικοί από όλη την Ιταλία που μπουκάραμε στη Νάπολη της χολέρας. 2. Μόνο αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια και όχι φέρετρα για τους εργάτες και 3. Οχι πατέντες στα εμβόλια.

Ετσι δεν είναι αξιοσέβαστε σύντροφε Ερρίκο?»

 ΠΗΓΗ:  efsyn.gr/ 08.05.2021

                                                                                                        Ρωγμή στην ενημέρωση