Ένας χρόνος χωρίς τον Μίκη Θεοδωράκη

 Ένας χρόνος χωρίς τον μεγάλο μουσικοσυνθέτη

 

 Οι μεγάλοι σταθμοί της ζωής του

Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στις 29 Ιούλιου το 1925 στη Χίο με μικρασιατικές και κρητικές καταβολές, για τις οποίες μόνο περήφανος ήταν.

Ο Γιώργης Θεοδωράκης του είχε χαρίσει τις Κρητικές ρίζες του, από τον Γαλατά της Μεγαλονήσου, ενώ η μητέρα του Ασπασία Πουλάκη τις μικρασιατικές, από το Τσεσμέ της Μικράς Ασίας.

Δεν είχε μόνιμο τόπο διαμονής καθώς ο πατέρας του λόγω επαγγέλματος

 συχνά έπαιρνε μεταθέσεις, έτσι έζησε σε πόλεις που σε καθεμιά από

 αυτές με τον έναν ή τον άλλον τρόπο άφησε το λιθαράκι του. Από τη

 Μυτιλήνη στα Γιάννενα και από εκεί στην Κεφαλλονιά, τον Πύργο Ηλείας

 κι έπειτα πέρασε από την Πάτρα αλλά και από την Τρίπολη Αρκαδίας. 

Ο Μίκης Θεοδωράκης έφυγε σαν σήμερα πριν από έναν χρόνο. 

Ήταν 2 Σεπτεμβρίου του 2021 όταν η είδηση για τον θάνατο του σπουδαίου παγκόσμιου μουσικοσυνθέτη “πάγωσε” όλη την Ελλάδα.

Ο Μίκης συνδέθηκε με τις σημαντικότερες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας.

Σε ηλικία μόλις 17 ετών έδωσε την πρώτη του συναυλία, στην Τρίπολη. Το έργο του, το ονόμασε «Κασσιανή» και μέσα από αυτό έστελνε τα πρώτα του μηνύματα, λαμβάνοντας μέρος στην αντίσταση κατά των κατακτητών.

Η εμπλοκή του Μίκη Θεοδωράκη με την πολιτική ξεκίνησε από πολύ νωρίς, όταν αμέσως μετά τα Δεκεμβριανά άρχισε να διώκεται από τις αστυνομικές Αρχές.

 Οργανώνεται στον ΕΛΑΣ, εκτελεί χρέη διαφωτιστή στον Πέμπτο τομέα της ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων-ήταν οργάνωση νέων που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής, στις 23 Φεβρουαρίου 1943 και ήταν μέλος του ΕΑΜ). Αγωνίζεται και σαν διμοιρίτης τής Μεταξωτής διμοιρίας του 1ου τάγματος της Νέας Σμύρνης κατά τα Δεκεμβριανά. Παράλληλα όμως δεν ξεχνά τη μεγάλη του αγάπη για τη μουσική και συνεχίζει τις σπουδές του στο Ωδείο Αθηνών.

Στη μεγάλη διαδήλωση την 25η Μαρτίου του 1943 συλλαμβάνεται για πρώτη φορά και βασανίζεται από τους Ιταλούς αλλά με πυγμή θάρρος και επιμονή καταφέρνει να επιστρέψει στην Αθήνα για να ξεκινήσει τον αγώνα του.

Τον Ιούλιο του 1947 συλλαμβάνεται και εξορίζεται στην Ικαρία.  Οι σύντροφοί του τον ορίζουν κομματικό υπεύθυνο στο χωριό εξορίας και λίγο καιρό μετά κάνει ανεπιτυχή προσπάθεια μαζί με τους υπόλοιπους να αποδράσουν.

Με τη γενική αμνηστία που έδωσε η κυβέρνηση του Θεμιστοκλή Σοφούλη, ο Θεοδωράκης περνάει στην παρανομία και συμμετέχει στη δράση του Δημοκρατικού Στρατού.

Προσπαθεί να συμμετάσχει στις ένοπλες ομάδες του Δημοκρατικού Στρατού Αθηνών (στρατός προσκείμενος στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου 1946–1949) και επειδή καταδιώκεται, βρίσκει καταφύγιο στο πατρικό του μιας και ξαφνικά αρρωσταίνει με πλευρίτιδα. Όταν γίνεται καλά, τον στέλνουνε εξόριστο στη Μακρόνησο όπου και βασανίζεται μέχρι παράλυσης.
Ο πατέρας του και ο θείος του ως ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι προσπαθούν να τον σώσουν και τα καταφέρνουν. Ο Μίκης Θεοδωράκης απολύεται ως ανάπηρος (τα βασανιστήρια του προκάλεσαν παράλυση).

Το 1950 αποπειράται να αυτοκτονήσει λόγω των συνεχών προκλήσεων που αντιμετώπιζε, όμως γλύτωσε τον κίνδυνο και το 1951 απολύεται οριστικά από τον στρατό. Το 1954 μεταναστεύει με κρατική υποτροφία στο Παρίσι όπου εγγράφεται στο Ωδείο (γαλλική ονομασία Conservatoire) και σπουδάζει με τον Ολιβιέ Μεσιάν

Το 1960 επιστρέφει στην Ελλάδα. Το 1963 ιδρύεται η Νεολαία Λαμπράκη, εκλέγεται πρόεδρος της "Νεολαίας Λαμπράκη", μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. 

Λίγο καιρό μετά εκλέγεται βουλευτής της ΕΔΑ ενώ έναν χρόνο αργότερα έρχεται η διεθνής αναγνώριση του έργου του με τη σύνθεση της μουσικής για την ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη, Αλέξης Ζορμπάς.

Τα χρόνια της δικτατορίας και η δράση του Μίκη 

Με την επιβολή της δικτατορίας, στις 21 Απριλίου του 1967, ο Θεοδωράκης περνάει και πάλι στην παρανομία και έναν μήνα αργότερα ιδρύει την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΜ, κηρύσσοντας πανστρατιά εναντίον του καθεστώτος.

Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς φυλακίζεται στο κτίριο της Ασφάλειας επί της οδού Μπουμπουλίνας.

Τα γεγονότα είναι πυκνά και διαδέχονται με ταχύτητα το ένα το άλλο: απομόνωση, φυλακές Αβέρωφ, μεγάλη απεργία πείνας, αποφυλάκιση και κατ’ οίκον περιορισμός, εκτόπιση με την οικογένειά του στη Ζάτουνα και, τέλος, στρατόπεδο Ωρωπού.

Στον Ωρωπό ο Θεοδωράκης αντιμετωπίζει εκ νέου προβλήματα με την υγεία του ενώ στο εξωτερικό ξεσπά θύελλα διαμαρτυριών. Πρόσωπα όπως ο Άρθουρ Μίλερ, ο Ιβ Μοντάν, ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς και ο Λόρενς Ολίβιε ζητούν επιτακτικά την απελευθέρωσή του κι έτσι καταλήγει εν έτει 1970 στο Παρίσι, απ’ όπου και απευθύνει ξανά έκκληση για την ανάγκη πτώσης του δικτατορικού καθεστώτος. Το 1972 συναντά τον Γιασέρ Αραφάτ στο Ισραήλ, όπου πηγαίνει για να δώσει συναυλίες, και ενθαρρύνει τις συνομιλίες μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών.

Η επιστροφή στην Ελλάδα 

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, όταν πλέον η χούντα έχει καταρρεύσει, ο Θεοδωράκης έχει μετατραπεί σε κάτι περισσότερο από το σύμβολο της Αριστεράς που εκπροσωπούσε κατά τη διάρκεια των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών. 

Απαλλαγμένος από κομματικές δεσμεύσεις, μιλάει για τα λάθη της Αριστεράς, υπερασπίζεται όμως την ενότητά της και αποτελεί μια κορυφαία προσωπικότητα του αντιδικτατορικού αγώνα που απευθύνεται σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων οι οποίοι δεν υπάγονται στη σφαίρα της αριστερής επιρροής.

Πρόκειται πλέον για ένα πρόσωπο με διεθνή αναγνώριση και καταξίωση, που θεωρεί ότι η λύση του Κωνσταντίνου Καραμανλή είναι η μόνη η οποία μπορεί να εγγυηθεί τη διαδικασία μετάβασης στη δημοκρατία. Ο Θεοδωράκης θα βάλει υποψηφιότητα για τη Β’ Πειραιά με τον σχηματισμό της Ενωμένης Αριστεράς, αλλά δεν θα εκλεγεί.

Παρόλα αυτά συνεχίζει την πολιτική του δραστηριότητα, αναλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, να προσκαλέσει στην Ελλάδα τον Φρανσουά Μιτεράν. Τον Οκτώβριο του 1978 θα κατέβει ως υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων με το ΚΚΕ, λαμβάνοντας ποσοστό 16,7% των ψήφων. Εν συνεχεία συγκροτεί την Κίνηση για Ενιαία Αριστερά (ΚΕΑ), φιλοδοξώντας να συσπειρώσει ανθρώπους που επιθυμούν μια ανεξάρτητη, χωρίς κομματική ένταξη, συνεργασία με το ΚΚΕ. Το 1981 εκλέγεται βουλευτής με το ΚΚΕ στη Β΄ Πειραιά και το 1985, πάντα με το ΚΚΕ, εκλέγεται βουλευτής Επικρατείας. Έναν χρόνο αργότερα θα παραιτηθεί.

Το 1986 δημιουργούνται οι επιτροπές ελληνοτουρκικής φιλίας στην Ελλάδα με πρόεδρο τον ίδιο και στην Τουρκία με τη συμμετοχή μορφών της τέχνης και της λογοτεχνίας όπως ο Αζίζ Νεσίν, ο Γιασάρ Κεμάλ και ο Ζουλφί Λιβανελί.

Ο Θεοδωράκης δίνει πολλές συναυλίες στην Τουρκία και μεταφέρει μηνύματα των πρωθυπουργών Ανδρέα Παπανδρέου και Κωνσταντίνου Μητσοτάκη προς την τουρκική κυβέρνηση. Το 1988 διοργανώνονται στην τότε Δυτική Γερμανία με δική του πρωτοβουλία δύο συνέδρια για την ειρήνη, το ένα στο Τίμπινγκεν και το άλλο στην Κολωνία.

Το 1990 δίνει συναυλίες σ’ όλη την Ευρώπη, υπό την αιγίδα της Διεθνούς Αμνηστίας, για την ηλιακή ενέργεια, όπως και κατά του αναλφαβητισμού και των ναρκωτικών. Παράλληλα δίνει μάχη για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε χώρες όπως η Αλβανία και η Τουρκία.

Στη Βουλή ο Θεοδωράκης θα επανέλθει ως ανεξάρτητος, συνεργαζόμενος με τη Νέα Δημοκρατία, τον Νοέμβριο του 1989. Επανεκλεγείς τον Απρίλιο του 1990, θα αναλάβει χρέη, για δυόμισι χρόνια, υπουργού Άνευ Χαρτοφυλακίου και στη συνέχεια υπουργού Επικρατείας, για να παραιτηθεί όμως για άλλη μια φορά τον Οκτώβριο του 1992 από υπουργός και τον Μάρτιο του 1993 από βουλευτής.

Τον Δεκέμβριο του 2010 ο Θεοδωράκης ανακοινώνει την ίδρυση Κινήματος Ανεξάρτητων Πολιτών με την ονομασία «Σπίθα». Τον Σεπτέμβριο του 2013 αποστρατεύει εαυτόν από τη «Σπίθα». Το 2015 συμπαρατάσσεται με την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αργότερα της ασκεί έντονη κριτική.

Η τελευταία πολιτική πράξη του Θεοδωράκη είναι η συμμετοχή του στο αθηναϊκό συλλαλητήριο του Ιανουαρίου του 2018 για τη Μακεδονία, που προκάλεσε πολύ διαφορετικές αντιδράσεις, με καταγωγή από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα.

Μετέχοντας στις τάξεις της Αριστεράς, ο Θεοδωράκης υπερασπίστηκε πάντοτε σθεναρά τις αρχές της: τη σημασία της ως ηγετικής δύναμης που μάχεται για το έθνος, την ικανότητά της να συζητήσει και να λύσει το Κυπριακό, μέσα από μια ζωτική συνεννόηση με την Τουρκία, όπως και το βάρος της στη θεμελίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Θα πρέπει, βεβαίως, να προστεθεί ότι υψηλή παρέμεινε η πίστη του και στις κοινωνικές αξίες της Αριστεράς, όπως ο αγώνας κατά της οικονομικής ανισότητας και το αίτημα για μια δίκαιη αναδιανομή των εισοδημάτων.

Ο Μίκης Θεοδωράκης γνωρίστηκε και ερωτεύτηκε τη μετέπειτα σύζυγό του Μυρτώ Αλτίνογλου πριν ακόμα υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, σε χρόνια δύσκολα για τον ίδιο. Μαζί απέκτησαν δύο παιδιά, τη Μαργαρίτα και τον Γιώργο.

ΠΗΓΕΣ: enikos.gr, gossip-tv.gr

                                                                                         Ρωγμή στην ενημέρωση