ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ: 8 Δεκεμβρίου 1974. Ο λαός μας με δημοψήφισμα είπε όχι Βασιλεία στην Ελλάδα

                Για να μην ξεχνάμε και να μαθαίνουν οι νεότερες γενιές!

 

 

Με το δημοψήφισμα για το Πολιτειακό της 8ης Δεκεμβρίου 1974, τερματίζεται οριστικά το καθεστώς της βασιλευομένης δημοκρατίας στην Ελλάδα.

  

Το πλέον καθοριστικό και ιστορικό δημοψήφισμα στη χώρα μας έγινε στις 8 Δεκεμβρίου 1974, λίγους μήνες μετά την κατάρρευση της δικτατορίας και σε αυτό ο ελληνικός λαός αποφάσισε με συντριπτική πλειοψηφία την κατάργηση της βασιλείας, που τόσα δεινά είχε επισωρεύσει στην Ελλάδα τον 20ο αιώνα και την εγκαθίδρυση καθεστώτος αβασίλευτης δημοκρατίας και συγκεκριμένα προεδρευομένης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, όπως αποτυπώθηκε στο ισχύον Σύνταγμα του 1975.

 Πως φτάσαμε σε αυτό

 Είχε προκηρυχθεί  δημοψήφισμα στις 12 Ιουνίου 1973 από τη Χούντα των Συνταγματαρχών και έγινε την Κυριακή 29 Ιουλίου του ίδιου έτους.  

Βασικός σκοπός του ήταν η «κατάργηση της μοναρχίας» και εγκαθίδρυση Προεδρικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, που συνοδευόταν από παραχώρηση επιπλέον εξουσιών στον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο για να διατηρηθεί  στο αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας για 8 έτη.

Τα αποτελέσματα ήταν 78,43% «Ναι» και 21,57% «Όχι».

Ακολούθησε η εξέγερση του Πολυτεχνείου -Νοέμβριος 1973- και το αιματοκύλισμα από τους χουντικούς

   

Στις 21 Ιουλίου  1974 η κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό, Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο, που είχε ορίσει ο «αόρατος» δικτάτορας, Δημήτρης Ιωαννίδης, κήρυττε γενική επιστράτευση. Όμως, η κατάσταση είχε ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Η αντίστροφη μέτρηση για την παράδοση της εξουσίας στους πολιτικούς μόλις θα ξεκινούσε. 

Στις 23 Ιουλίου, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός, Γρηγόριος Μπονάνος, και οι αρχηγοί του Στρατού, αντιστράτηγος Ανδρέας Γαλατσάνος, Ναυτικού, αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης και Αεροπορίας, αντιπτέραρχος, Αλέξανδρος Παπανικολάου, μετέβησαν στη Βουλή και ζήτησαν μετ' επιτάσεως να συναντήσουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Φαίδωνα Γκιζίκη. Οι στρατιωτικοί κατά την παρουσία τους στο γραφείο του Προέδρου της Δημοκρατίας διατύπωσαν την άποψη ότι η ανάγκη της ανάθεσης της εξουσίας στους πολιτικούς κρινόταν επιτακτική.

 Την ίδια ημέρα και ώρα 2 μ.μ. έξω από το ελληνικό Κοινοβούλιο είχαν συγκεντρωθεί χιλιάδες λαού, πανηγυρίζοντας για την πτώση της χούντας.

Στο κατώφλι της Βουλής περνούσαν για πρώτη φορά ύστερα από επτάμισι χρόνια πολιτικές προσωπικότητες της προδικτατορικής περιόδου  και κατευθύνονταν στο γραφείο του Φαίδωνα Γκιρτζίκη. Ο λόγος για τον πρόεδρο της ΕΡΕ, Παναγιώτη Κανελλόπουλο, τον πρόεδρο της Ένωσης Κέντρου, Γεώργιο Μαύρο, τον Ευάγγελο Αβέρωφ, τον Πέτρο Γαρουφαλιά, τον Στέφανο Στεφανόπουλο, τον Γεώργιο Αθανασιάδη - Νόβα.

Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης αρχικά αποφασίστηκε ο σχηματισμός κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και αντιπρόεδρο τον Γεώργιο Μαύρο.

Όμως εκεί παρενέβησαν ο Ευάγγελος Αβέρωφ και ο αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης και προέκριναν τη λύση του του αυτοεξόριστου στη Γαλλία (από το 1963) Κωνσταντίνου Καραμανλή.

 Αμέσως, ο Αβέρωφ τηλεφώνησε στον Καραμανλή και του ζήτησε την άμεση επιστροφή στην Αθήνα, και αυτό έγινε.

 Στις 20:00 ακριβώς, η πρωινή σύσκεψη επαναλήφθηκε με την παρουσία των ίδιων προσώπων. Εκεί επικυρώθηκε η επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Ο χρόνος πίεζε και το μόνο που έμενε να λυθεί ήταν ο τρόπος της επιστροφής του Καραμανλή στην Αθήνα. Εν τέλει η λύση βρέθηκε και ο Καραμανλής θα επέστρεφε στη χώρα με το αεροπλάνο της Γαλλικής προεδρίας.

 Στις  04:00 τα ξημερώματα ο Καραμανλής  ορκιζόταν πρωθυπουργός ενώπιον του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Σεραφείμ, και του Προέδρου της Δημοκρατίας, Φαίδωνα Γκιζίκη. 

Το μεσημέρι σε η ορκωμοσία του πρώτου κλιμακίου της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, ενώ οι υπόλοιπες θέσεις του υπουργικού συμβουλίου έκλεισαν μέχρι και τις 26 Ιουλίου 1974. 

 Τα πρώτα μέτρα της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας

 Στα πρώτα μέτρα της νέας κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας ήταν η κατάργηση του στρατοπέδου της Γυάρου, η απόλυση όλων των κρατουμένων, η αμνηστία και η απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας σε όλους εκείνους που την είχαν στερηθεί από τη χούντα.

Προβεβλημένα στελέχη της Αριστεράς ο Μίκης Θεοδωράκης (αριστερά) και ο Δημήτρης Παρτσαλίδης (δεξιά) επιστρέφουν στην Αθήνα, ο πρώτος από το Παρίσι και ο δεύτερος από τη Γυάρο.

Παράλληλα στις επιδιώξεις της κυβέρνησης ήταν η αντιμετώπιση της κρίσης στην Κύπρο. 

 Μία από τις πρώτες ενέργειες της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή την 1^η Αυγούστου 1974, ήταν η προσωρινή επαναφορά σε ισχύ του Συντάγματος του 1952, εκτός από τα άρθρα που αφορούσαν την Μοναρχία.

 Στα πρώτα νομοθετικά διατάγματα  ήταν και το (ν.δ 59/1974 / 23/9/1974) που υπέγραψε η κυβέρνηση εθνικής ενότητας ήταν η νομιμοποίηση του ΚΚΕ. 

Το ν.δ. 59/1974 «Περί συστάσεως και επαναλειτουργίας πολιτικών κομμάτων» εκδόθηκε και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως την 23η Σεπτεμβρίου 1974, δύο σχεδόν μήνες μετά την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών.

Πρόκειται για νομοθετικό διάταγμα, δηλαδή για θέσπιση κανόνων δικαίου από την εκτελεστική εξουσία, και υπογράφεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το σύνολο των μελών του υπουργικού συμβουλίου. Η έκδοσή του στηρίχθηκε στο άρθρο 10 παρ. 1 και 2 της Συντακτικής Πράξης της 1ης Αυγούστου 1974, σύμφωνα με την οποία μέχρι τη σύγκληση της Βουλής τη νομοθετική εξουσία θα την ασκούσε το υπουργικό συμβούλιο με νομοθετικά διατάγματα. 

Με το ν.δ. 59/1974 νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ (και στις δύο συνιστώσες του). Στη φωτ., αριστερά οι δύο βουλευτές του ΚΚΕ εσ. Λεωνίδας Κύρκος και Μπάμπης Δρακόπουλος και δεξιά οι πέντε βουλευτές του ΚΚΕ Μίνα Γιάννου, Χαρ. Φλωράκης, Γρ. Φαράκος, Κώστας Κάππος και Δημ Γόντικας.

Το ν.δ. (νομοθετικό διάταγμα) 59/1974 συγκαταλέγεται αναμφισβήτητα στις πιο σημαντικές στιγμές της μεταπολίτευσης. Με δύο μόλις άρθρα και μόνον 209 λέξεις, νομιμοποίησε το ΚΚΕ (και στις δύο συνιστώσες του) και γενικότερα όλα τα πολιτικά κόμματα.

 Το περιεχομένο του ν.δ. 59/1974 περί σεβασμού στο δημοκρατικό πολίτευμα, στο Ἄρθρον 1 αναφέρει:

1. Ἀπὸ τῆς ἐνάρξεως τῆς ἰσχύος τοῦ παρόντος νομοθετικοῦ διατάγματος ἐπιτρέπεται ἐλευθέρως ἡ σύστασις πολιτικῶν κομμάτων ὡς καὶ ἡ ἐπαναλειτουργία τοιούτων διαλυθέντων κατὰ τὸ παρελθὸν καθ' οἱοδήποτε τρόπον ἢ τῶν ὁποίων ἡ λειτουργία καὶ δρᾶσις διεκόπη ἢ ἀνεστάλη.

2. Τὰ πολιτικὰ κόμματα, ὑφιστάμενα ἢ ἐφεξῆς ἱδρυόμενα, ὑποχρεοῦνται ὅπως πρὸ τῆς ἀναλήψεως οἱασδήποτε δραστηριότητος καταθέσουν εἰς τὸν Εἰσαγγελέα τοῦ Ἀρείου Πάγου δήλωσιν τοῦ Ἀρχηγοῦ ἢ τῆς Διοικούσης Ἐπιτροπῆς αὐτῶν περιλαμβάνουσαν ὅτι αἱ ἀρχαὶ τοῦ κόμματος ἀντιτίθενται πρὸς πᾶσαν ἐνέργειαν ἀποσκοποῦσαν εἰς τὴν βίᾳ κατάληψην τῆς ἐξουσίας ἢ τὴν ἀνατροπὴν τοῦ ἐλευθέρου δημοκρατικοῦ πολιτεύματος.

3. Ἀπὸ τῆς καταθέσεως τῆς κατὰ τὴν προηγουμένην παράγραφον δηλώσεως, οὐδεὶς περιορισμὸς ὑφίσταται ὡς πρὸς τὴν λειτουργίαν καὶ τὴν δράσιν τῶν πολιτικῶν κομμάτων, ἐντὸς τοῦ πλαισίου τοῦ πολιτεύματος πλὴν τῶν ἀπορρεόντων ἐκ τῶν ἑκάστοτε γενικῶς ἰσχυουσῶν συνταγματικῶν καὶ νομοθετικῶν διατάξεων.

         25.9.1974.Το πρώτο νόμιμο φύλλο του «Ριζοσπάστη» μετά  από 27                                     χρόνια παρανομίας. 

 Όμως, έπρεπε να λυθεί  και το Πολίτευμα.

 Έτσι η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας αποφάσισε την προσωρινή χρήση του Συντάγματος του 1952.  Το Πολίτευμα θα λυνόταν οριστικά με δημοψήφισμα μετά την διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών,

 Η βουλευτικές εκλογές  προκηρύχθηκαν για τις 17 Νοεμβρίου 1974  τις οποίες κέρδισε  η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή με το 54, 37% των ψήφων.

Στις 22 Νοεμβρίου, μία μέρα μετά την ορκωμοσία της πρώτης εκλεγμένης μεταπολιτευτικής κυβέρνησης, εκδόθηκε προεδρικό διάταγμα, που όριζε την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για τη μορφή του πολιτεύματος  στις 8 Δεκεμβρίου 1974. 

Και στις 8 Δεκεμβρίου 1974  έγινε δημοψήφισμα που αφορούσε την μορφή που θα είχε το  Πολίτευμα στη χώρα μας, μεταξύ Βασιλευόμενης  και Αβασίλευτης Δημοκρατίας. 

Τα ψηφοδέλτια με τα οποία θα έκφραζε τη θέλησή του ήταν δύο: το ένα, χρώματος καφέ, που έγραφε πάνω «Βασιλευομένη Δημοκρατία» και το άλλο, χρώματος πράσινου, με την ένδειξη «Αβασίλευτη Δημοκρατία».

Αμέσως ξεκίνησε η προεκλογική εκστρατεία.  Από την πλευρά των οπαδών της αβασίλευτης δημοκρατίας πρωτοστάτησαν ο δημοσιογράφος Μάριος Πλωρίτης, οι πανεπιστημιακοί καθηγητές Φαίδων Βεγλερής και Γεώργιος Μαγκάκης, καθώς και οι πολιτικοί ‘όπως ο Αλέκος Παναγούλης, ο  Κώστας Σημίτης, αγωνιστές της κομουνιστικής αριστεράς, του ΠΑΚ  και άλλοι. Η πλευρά των οπαδών της βασιλευομένης δημοκρατίας εκπροσωπήθηκε κυρίως από τον απόστρατο στρατηγό Σοφοκλή Τζανετή. 

Στον Κωνσταντίνο Γλύξμπουργκ δεν επετράπη να έλθει στην Ελλάδα και υποστήριξε τις απόψεις του μέσω τηλεοπτικών μηνυμάτων.

.

Τον τόνο της προεκλογικής περιόδου έδωσαν οι οπαδοί της αβασίλευτης δημοκρατίας 

Το μόνο από τα πολιτικά κόμματα που τάχθηκε υπέρ του Κωνσταντίνου ήταν η Εθνική Δημοκρατική Ένωση του Πέτρου Γαρουφαλιά, που είχε μείνει εκτός Βουλής και συσπείρωνε χουντικούς και βασιλόφρονες.

 ΕΚ-ΝΔ ( Ένωση Κέντρου -Νέες Δυνάμεις), ΠΑΣΟΚ και Ενωμένη Αριστερά (ΚΚΕ, ΚΚΕ εσ., ΕΔΑ) τάχθηκαν χωρίς περιστροφές υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας, ενώ η Νέα Δημοκρατία, που είχε στις τάξεις μεγάλο όγκο φιλοβασιλικών ψηφοφόρων, αποφάσισε να τηρήσει ουδέτερη στάση.

Ο ελληνικός λαός ψήφισε  υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας

Το αποτέλεσμα της κάλπης ήταν συντριπτικό υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας. Υπέρ της καταμετρήθηκαν 3.244.748 ψήφοι (ποσοστό 69,18%), ενώ 1.445.857 πολίτες (ποσοστό 30,82%), επέλεξαν το πολίτευμα της βασιλευομένης δημοκρατίας. Η αποχή έφτασε το 25%.

 

Το σκίτσο που έμεινε στην ιστορία δια χειρός του σκιτσογράφου Σπύρου Ορνεράκη, τυπώθηκε στα κρυφά στα πιεστήρια Τεγόπουλου. 

Η Κρήτη έδωσε τα μεγαλύτερα ποσοστά στην αβασίλευτη δημοκρατία, που ξεπέρασαν το 80%, και στους τέσσερις νομούς της.

Το ψηφοδέλτιο της βασιλευομένης δημοκρατίας κέρδισε μόνο σε δύο νομούς, την Λακωνία και την Ροδόπη. 

Αναλυτικά τα αποτελέσματα:

Περιφέρεια Αβασίλευτη - Βασιλευόμενη

Α΄ Αθηνών: 75,60% - 24,40%

Β΄ Αθηνών: 79,59% - 20,41%

Αιτωλοακαρνανία: 65,63% - 34,67%

Αργολίδα: 53,33% - 46,67%

Αρκαδία: 56,99% - 43,01%

Άρτα: 56,21% - 43,79%

Αχαΐα: 68,54% - 31,46%

Βοιωτία: 65,46% - 35,24%

Γρεβενά: 61,20% - 38,80%

Δράμα: 67,41% - 32,59%

Δωδεκάνησος: 63,78% - 36,22%

Έβρος: 60,27% - 39,73%

Ευρυτανία: 60,69% - 39,31%

Εύβοια: 65,38% - 34,62%

Ζάκυνθος: 62,63% - 37,37%

Ηλεία: 53,12% - 46,88%

Ημαθία: 71,77% - 28,23%

Ηράκλειο: 89,43% - 10,57%

Α΄ Θεσσαλονίκης: 79,99% - 20,01%

Β΄ Θεσσαλονίκης: 68,12% - 31,88%

Θεσπρωτία: 64,21% - 35,79%

Ιωάννινα: 68,70% - 31,30%

Κέρκυρα: 63,47% - 36,53%

Καβάλα: 73,64% - 26,36%

Καρδίτσα: 68,79% - 31,21%

Καστοριά: 55,74% - 44,26%

Κεφαλλονιά: 66,17% - 33,83%

Κιλκίς: 59,71% - 40,29%

Κοζάνη: 66,11% - 33,89%

Κορινθία: 62,36% - 37,64%

Κυκλάδες: 61,72% - 38,28%

Λάρισα: 67,82% - 32,18%

Λακωνία: 40,48% - 59,52%

Λασίθι: 88,42% - 11,58%

Λέσβος: 77,74% - 22,26%

Λευκάδα: 71,22% - 28,78%

Μαγνησία: 71,25% - 28,75%

Μεσσηνία: 50,76% - 49,24%

Ξάνθη: 53,75% - 46,25%

Α΄ Πειραιώς: 71,95% - 28,05%

Β΄ Πειραιώς: 81,70% - 18,30%

Πέλλα: 65,09% - 34,91%

Πιερία: 65,54% - 34,46%

Πρέβεζα: 62,01% - 37,99%

Ρέθυμνο: 94,10% - 5,90%

Ροδόπη: 49,46% - 50,54%

Σάμος: 64,38% - 35,62%

Σέρρες: 64,82% - 35,18%

Τρίκαλα: 67,40% - 32,60%

Υπ. Αττικής: 65,07% - 34,93%

Φθιώτιδα: 63,58% - 36,42%

Φλώρινα: 60,36% - 39,64%

Φωκίδα: 62,44% - 37,56%

Χαλκιδική: 58,17% - 41,83%

Χανιά: 92,70% - 7,30%

Χίος: 72,95% - 27,05%

Σύνολο Επικράτειας: 69,18% - 30,82%

Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής τόνισε με αποφασιστικότητα ότι «όλοι πρέπει να αναγνωρίσουν ότι ετερματίσθει οριστικώς η εκκρεμότης του Πολιτειακού».

 Ο Κωνσταντίνος Γλύξμπουργκ δεν τόλμησε αμφισβήτησε το αποτέλεσμα και ευχήθηκε «ολοψύχως οι εξελίξεις να δικαιώσουν το αποτέλεσμα» του δημοψηφίσματος.

 Στις  15 Δεκεμβρίου παραιτήθηκε ο χουντικός Πρόεδρος της Δημοκρατίας Φαίδων Γκιζίκης και τρεις ημέρες αργότερα η Βουλή εξέλεξε προσωρινό Πρόεδρο της Δημοκρατίας, μέχρι την ψήφιση του νέου Συντάγματος, τον βουλευτή επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας και πρώην δικαστικό ΜιχαήλΣτασινόπουλο, μετά την άρνηση του πρώην πρωθυπουργού Παναγιώτη Κανελόπουλου να κατέλθει ως υπερκομματικός.

 

ΥΓ. Από τα εννέα δημοψηφίσματα που έχουν γίνει στην χώρα μας από το 1862 και εντεύθεν τα επτά αφορούσαν το Πολιτειακό.

.    Ελληνικό δημοψήφισμα του 1862

• Ελληνικό δημοψήφισμα του 1920
• Ελληνικό δημοψήφισμα του 1924
• Ελληνικό δημοψήφισμα του 1935
• Ελληνικό δημοψήφισμα του 1946
• Ελληνικό δημοψήφισμα του 1968
• Ελληνικό δημοψήφισμα του 1973
• Ελληνικό δημοψήφισμα του 1974
• Ελληνικό δημοψήφισμα του 2015

 ...........

Η μοναρχία επιβλήθηκε στην Ελλάδα, λίγο μετά την απελευθέρωσή της από τον Οθωμανικό ζυγό (1832), από τις ισχυρές δυνάμεις της Ευρώπης, τη Μ. Βρετανία, τη Γαλλία και τη Ρωσία. Επρόκειτο για ένα θεσμό ξενόφερτο, όπως άλλωστε ξένος υπήρξε και ο εκάστοτε μονάρχης είτε μιλάμε για το βαυαρό Οθωνα είτε για τη δυναστεία των Γλύξμπουργκ.

Επιβλήθηκε ως πολιτικό καθεστώς στο νεοδημιούργητο ελληνικό κράτος,  αλλά δεν κατάφερε να αποκτήσει  βαθιές ρίζες στην Ελλάδα.

Υπήρξε ο στυλοβάτης της εξάρτησης, καθώς και των ξενικών επεμβάσεων που γνώρισε ο τόπος κατά καιρούς, πράγμα καθόλου αφύσικο, αφού επρόκειτο για έναν πολιτικό θεσμό που είχε ως αποστολή του να υπηρετήσει με κάθε τρόπο την ντόπια ολιγαρχία και τα συμφέροντα που αυτή επένδυε, τόσο στη χώρα όσο και διεθνώς, στις σχέσεις της με το ξένο κεφάλαιο.

Λειτούργησε ως ο πλέον συντηρητικός θεσμός στη νεότερη ελληνική ιστορία  και υπήρξε πάντοτε αντίθετη σε κάθε προοδευτικό κίνημα που εμφανίστηκε στον τόπο, ακόμη και σε κείνα τα κινήματα που δεν εξέφραζαν τίποτα περισσότερο από την ανάγκη υιοθέτησης υπερώριμων αστικών μεταρρυθμίσεων.

 ΠΗΓΕΣ:

sansimera.gr/articles/1323

ethos.gr/history/article/116754/24ioylioy1974otanhxoyntaepesekaihdhmokratiaepestrepsesthxora

kathimerini.gr/politics/1076516/i-praxi-nomimopoiisis-toy-kke/

Φωτογραφικό υλικό από Αρχείο ΕΡΤ, Καθημερνής. ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ

                                                                                              

                                                                            Ρωγμή στην ενημέρωση