ΒΥΡΩΝΑΣ: Ενδιαφέρουσα συζήτηση για το ΠΟΝΤΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ στην παρουσίαση του βιβλίου

 

Πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του βιβλίου της Ελευθερίας Κυφωνίδου για το Ποντιακό Ζήτημα, στο φιλόξενο χώρο του Κοινωνικού Πολιτιστικού Κέντρου «Λαμπηδόνα».

Αρχικά για το βιβλίο μίλησε εκ μέρους της ηλεκτρονικής ενημερωτικής σελίδας «Ρωγμή στην ενημέρωση» που διοργάνωσε την βιβλιοπαρουσίαση η εκπαιδευτικός Κλιάφα Άρτεμις λέγοντας ότι η σημερινή παρουσίαση γίνεται στα πλαίσια «100 χρόνια Βύρωνας» που κατοικούν και πόντιοι πρόσφυγες και αναφέρθηκε στο βιβλίο και στον εξαιρετικό τρόπο που παρουσιάζει το Ποντιακό Ζήτημα, τις πάρα πολλές πήγες που παραθέτει, καθώς και στα ερωτήματα που προσπαθεί να απαντήσει*.  

Στη συνέχεια πήρε το λόγο η συγγραφέας κα Κυφωνίδου Ελευθέρια

 η οποία προσπάθησε μέσα σε λίγο χρόνο να αναφερθεί συνοπτικά στα όσα αναφέρει στο βιβλίο των   σελίδων για ένα ιστορικό ζήτημα που αφορά τον ποντιακό ελληνισμό.  Ξεκινώντας από το 1917 αλλά και πριν, μέχρι και την μεγάλη ήττα των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων, τον ξεριζωμό, την προσφυγιά των ελληνορθόδοξων πληθυσμών της Μικράς Ασίας και του Πόντου το 1922 και την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα. Αναφέρθηκε στον ρόλο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, τη στάση της Μεγάλης Βρετανίας, της Ρωσίας που ο στρατός της καταλαμβάνει την Τραπεζούντα το 1917. Τις προσπάθειες 1917 που δεν ευδοκίμησαν για ανεξαρτησία του Πόντου. Το ρόλο της νεαρής Σοβιετικής Ένωσης και το σύμφωνο του ΛΕΝΙΝ με τον ΚΕΜΑΛ. Τις διώξεις που υπέστησαν οι Πόντιοι, το ρόλο του Βενιζέλου, αλλά και του ρόλου προσωπικοτήτων του Πόντιου όπως ο Κωνσταντινίδης, ο Χρύσανθος Μητροπολίτης Τραπεζούντας και άλλοι που αποβλέπαν σε ένα αυτόνομο ποντιακό κράτος, ή ακόμα και σε ένα αρμενοποντιακό ή ένα ποντοτουρκικό κράτος. Πρόκειται για μια περίοδο όπου αλλάζουν διεθνώς οι ισορροπίες, η κατάσταση είναι πολύ ρευστή και η Ελλάδα έχει ηττηθεί στο πολεμικό πεδίο.

Μετά την ομιλία της συγγραφέα έγιναν πολλά ερωτήματα και τοποθετήσεις από τους παραβρισκόμενους που φώτισαν διάφορες πλευρές μέσα από διαφορετικά πρίσματα το μεγάλο αυτό ζήτημα. 

 Υπήρξε βιωματική τοποθέτηση  παρέμβαση που ανέδειξε την αδιαφορία του ελληνικού κράτους. «Όταν μετά το 1988 ήρθαμε στην πατρίδα δεν μας στήριξε το κράτος ουσιαστικά, δεν μας βοήθησε, λέχθηκε  χαρακτηριστικά. Αλλοι/άλλες παραβρισκόμενοι αναφέρθηκαν στις ευθύνες της Σοβιετικής Ένωσης και στη συμφωνία με τους «νεότουρκους» του Κεμάλ.  Έγινε αναφορά στις ευθύνες του Ελευθέριου Βενιζέλου, ενώ αναφέρθηκε επίσης ότι  δεν τυχαίο που το ελληνικό κράτος, αρνούμενο να δεχθεί την  καταγωγή αυτών των ανθρώπων, χρησιμοποιεί τον όρο παλλινοστούντες, όταν πρόκειται για τους Πόντιους, που ήρθαν στην Ελλάδα μετά το 1980, ενώ δεν είναι. Ζούσαν στο Πόντο και εκδιώχτηκαν, άλλοι ήρθαν στην Ελλάδα, άλλοι πήγαν στην Σοβιετική Ένωση, την Ουκρανία, την Γερμανία και αλλού, άλλοι  θέλησαν πολύ αργότερα να έρθουν στην πατρίδα, δεν είχαν φύγει από τη χώρα και επέστρεψαν για να τους λέμε παλλινοστούντες.

"Μόνο με ανοικτές τις αγκάλες δεν μας υποδέχθηκαν στην Ελλάδα τους πόντιους και Μικρασιάτες πρόσφυγες"** αναφέρθηκε.    

           Οι παραβρισκόμενοι/ες παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή τις ομιλήτριες  

Κοινός τόπος όλων όσων παραβρέθηκαν ήταν η διαπίστωσή ότι απουσιάζουν συζητήσεις γύρω από τέτοια ιστορικά θέματα  και τόνισαν ότι παρακολούθησαν μια ενδιαφέρουσα συζήτηση και όπως μας τόνισε η πρόεδρος του συλλόγου Ποντιών Καρέα που ήταν παρούσα στην εκδήλωση αξίζει αυτή η συζήτηση να επαναληφθεί.

Η «Ρωγμή» ευχαρίστησε τη συγγραφέα και όλους και όλες που παραβρέθηκαν στην παρουσίαση του βιβλίου και θα συνεχίσει με ανάλογες εκδηλώσεις στα πλαίσια των 100 χρόνων από την δημιουργία της πόλης μας. 

 *Παραθέτουμε ολόκληρη την τοποθέτηση της κ. Κλιάφα Αρτέμιδας  

Η ηλεκτρονική πολιτική ενημερωτική σελίδα “Ρωγμή στην ενημέρωση” με αφορμή τα 100 χρόνια από την ίδρυση του δήμου Βύρωνα και την έντονη παρουσία του ποντιακού στοιχείου στην πόλη μας παρουσιάζει σήμερα το βιβλίο «Ποντιακό Ζήτημα» της κ. Ελευθερίας Κυφωνίδου.

Το 1922 αποτέλεσε ημερομηνία ορόσημο για τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών κατ’ επιταγή της Συνθήκης της Λωζάνης οδήγησε ενάμιση εκατομμύριο Ελληνορθόδοξους στην προσφυγιά. Οι πληθυσμοί μεταφέρονται στην Ελλάδα, σε μια νέα πατρίδα που αρχικά δεν ήταν τόσο φιλική απέναντι στους προσφυγικούς πληθυσμούς και διαμοιράζονται σχεδόν σε όλες τις περιοχές της χώρας. Χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στον δρόμο της προσφυγιάς, οικογένειες χωρίστηκαν, κάποιες επανενώθηκαν ενώ σημαντικός ήταν ο αριθμός των τραυματιών και των ορφανών παιδιών κατά τη διάρκεια αυτής της προσφυγικής κρίσης όπως θα λέγαμε σήμερα. Η μικρασιατική καταστροφή, τα αίτια, οι συνέπειες της, η διαχείριση από πλευράς του ελληνικού κράτους του προσφυγικού πληθυσμού, τα προβλήματα που ήταν αναγκαίο να αντιμετωπιστούν προκειμένου αρχικά να στεγαστεί ο τεράστιος αριθμός προσφύγων έχουν διερευνηθεί και αναλυθεί, ωστόσο όμως η ιστορική αναζήτηση συνεχίζει να αναδεικνύει νέες πτυχές και ανακαλύπτει νέα αρχειακά τεκμήρια που εμπλουτίζουν περαιτέρω την ιστορική έρευνα και ερμηνεία.

Η κ. Κυφωνίδου, μέσα από τη βιβλιογραφία και το πλούσιο αρχειακό υλικό που επεξεργάστηκε δημιούργησε μια συνεκτική αφήγηση με την οποία επιδιώκει να επεξηγήσει και να ερμηνεύσει πτυχές της ιστορίας των ελληνορθόδοξων πληθυσμών του Πόντου. Ο όρος «ποντιακό ζήτημα» όπως η ίδια αναφέρει περικλείει τις προσπάθειες των ελληνορθόδοξων της περιοχής του Πόντου για την έναρξη ενός αυτόνομου πολιτικού βίου την κρίσιμη περίοδο 1917-1922. Η ερευνήτρια καθορίζει ως αρχή το 1917 όπου η ποντιακή κίνηση δημιουργεί ένα αρχικό υποτυπώδες μόρφωμα και τελειώνει το 1922 με την ήττα των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων και την κοινή πορεία της προσφυγιάς των ελληνορθόδοξων πληθυσμών της Μικράς Ασίας και του Πόντου.

Το ποντιακό ζήτημα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον κατά τη συγγραφέα για δύο λόγους ο πρώτος ήταν ότι στην περιοχή αναπτύχθηκε ένα εθνικό κίνημα που στις πιο μαξιμαλιστικές του στιγμές διεκδικούσε την ένωση με το ελληνικό κράτος, η ανάπτυξη του οποίου δεν εμποδίστηκε από τη μακραίωνη απομόνωση της περιοχής από τις ελλαδικές εξελίξεις και τη μεγάλη απόστασή του από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων που βρίσκονταν στην Κωνσταντινούπολη και την Αθήνα. Η ένταξη του Ποντιακού Ζητήματος στη συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία του δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς αποτέλεσε μια ουσιαστική παράμετρο της εκρηκτικής κατάστασης που επικρατούσε στην τόσο ευαίσθητη γεωστρατηγικά και εθνικά περιοχή της καταρρέουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και των παρυφών της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Το βιβλίο επιδιώκει να αναδείξει τόσο τις στρατηγικές επιλογές όσα και τα αδιέξοδα που αυτές δημιούργησαν για τους ελληνορθόδοξους πληθυσμούς του Πόντου. Η συγγραφέας τονίζει την αναγκαιότητα να εξεταστούν ταυτόχρονα οι ιδεολογικές τάσεις που επικρατούν τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και οι πολιτικές επιλογές του ποντιακού αφού αποτελούν την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Η μελέτη του ιδεολογικού πλαισίου των πολιτικών του ποντιακού ζητήματος δίνει τη δυνατότητα να τις εντάξουμε σε ευρύτερες αρχές συμβάλλοντας στην πληρέστερη κατανόηση των μηχανισμών του. Το ποντιακό ζήτημα μελετάται τόσο σε άμεση συνάρτηση με την πολιτική του ελληνικού κράτους, αλλά και με το ευρύτερο πλέγμα των διεθνών σχέσεων όπως διαμορφώθηκαν με επίκεντρο την ευαίσθητη αυτή γεωστρατηγικά περιοχή. Οι σχέσεις αλληλεξάρτησης μεταξύ ελληνικής και ποντιακής ηγεσίας θεωρούνται εκ των προτέρων δεδομένες, στο βαθμό που το Βατούμ όπου ήταν η έδρα του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου αναπόφευκτα δεν μπορούσε να έχει τον εναλλακτικό ρόλο του κέντρου αποφάσεων έναντι της Αθήνας εκτός των άλλων εξαιτίας και του πολυκεντρισμού που διαμορφώθηκε στο εσωτερικό του ποντιακού εθνικού κινήματος.  Η εξάρτηση μεταξύ της ελλαδικής και της ποντιακής πολιτικής εξετάζονται κάτω από το πρίσμα του διεθνούς γίγνεσθαι της περιόδου. Στο βιβλίο ερευνάται ο ρόλος των ξένων δυνάμεων στο Ποντιακό Ζήτημα και ιδιαίτερα της Μεγάλης Βρετανίας που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις ποντιακές εξελίξεις, ωστόσο και οι υπόλοιπες δυνάμεις όπως η ΗΠΑ και η Ρωσία και λιγότερο η Γαλλία επέδρασσαν σημαντικά στο ποντιακό ζήτημα.

Η συγγραφέας θέτει μια σειρά ερωτημάτων τη διερεύνηση των οποίων αναζητά στα στοιχεία των πηγών που έχει συλλέξει όπως μεταξύ άλλων: Πώς εξελίχθηκε η ποντιακή κίνηση, ποιες δυνάμεις ενεργοποίησε και ποιες αντιστάσεις δημιούργησε μέσα στην ποντιακή κοινότητα; Ποια ήταν τα ομοσπονδιακά ή πολυενθνικά σχήματα που επίδιωξαν να υπαχθούν οι εκπρόσωποι των Ποντίων προκειμένου να αναζητήσουν λύση; Πόσο οι ποντιακές επιλογές υπάκουαν στο κριτήριο του πολιτικού πραγματισμού εξεταζόμενες στο πλαίσιο της ευρύτερης συγκυρίας; Πώς διαμορφώθηκε η πολιτική του ελληνικού κράτους απέναντι στους ελληνορθόδοξους του Πόντου, με γνώμονα πλέον τον καταλυτικό ρόλο που το κράτος επωμίζονταν στην εξέλιξη του ζητήματος; Ποια ήταν η ελλαδική εκδοχή για το μέλλον της ποντιακής περιοχής; Πώς εκφράστηκε στην πράξη η σύγκρουση μεταξύ των προτεραιοτήτων της ελλαδικής πολιτικής και αυτής της ποντιακής κοινότητας;

Η ιστορία άμεσα ή έμμεσα είναι πάντα η ιστορία των ανθρώπων που είναι οι κομιστές, οι φορείς και τα θύματα των ρευμάτων, των θεσμών, των λειτουργιών και των δομών μέσα στις οποίες οι ίδιοι βρίσκονται τοποθετημένοι, επιδιώκει να επανερμηνεύσει το παρελθόν με τα μέτρα της σύγχρονης κοινωνίας και των αναγκών της. Η συγγραφέας με την εργασία της επιδιώκει να αναδείξει μια περισσότερο συνθετική ανάλυση, προκειμένου να ενσωματώσει την ποντιακή υπόθεση στο συνολικό ιστορικό αφήγημα της περιόδου, αποφεύγοντας τον υποβιβασμό του ποντιακού ζητήματος σε μια εσωτερική υπόθεση των ελληνορθόδοξων πληθυσμών της περιοχής.

 

** Στη Θεσσαλονίκη, το προσφυγικό φορτίο ήταν τεράστιο. Άνθρωποι στοιβάζονταν κατά χιλιάδες σε μικρά πλοία και μεταφέρονταν στην παραλία της Καλαμαριάς.

Έτσι, προκειμένου να προλάβει μία ενδεχόμενη επιδημιολογική κρίση, οι πρόσφυγες οδηγήθηκαν αρχικά σε απολυμαντήρια και λοιμοκαθαρτήρια...Το 1920 για τους Μικρασιάτες πρόσφυγες που στέλνονταν στο λοιμοκαθαρτήριο της Καλαμαριάς.(το Καραμπουρνάκι όπως ονομάζεται), παρομοιαζόταν ακόμα και με το Άουσβιτς....

Τα λοιμοκαθαρτηρία σε απομονωμένα μέρη έγιναν  οι «μολυσμένοι πρόσφυγες» να περνούν από καραντίνα και να «απολυμαίνονται» προτού αναμιχθούν με τους ντόπιους.

Αρχικά στα λοιμοκαθαρτήρια της Μακρονήσου «φιλοξενούνταν» κυρίως πρόσφυγες από τον Πόντο. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εποχής, μέχρι το τέλος του 1923, περίπου 40 χιλιάδες άνθρωποι έκαναν το πέρασμά τους από το μικρό ξερονήσι. Αν και ο ακριβής αριθμός των απωλειών παραμένει άγνωστος, υπολογίζεται ότι πάνω στη Μακρόνησο πέθαναν περισσότεροι από 6.000 πρόσφυγες από τον Πόντο και την Μικρά Ασία, την περίοδο 1922-1923...

Ωστόσο, η τραγική αυτή πτυχή της ιστορίας του νησιού παραμένει μέχρι σήμερα σε μεγάλο βαθμό άγνωστη στο ευρύ κοινό. Μετά από μακρές διεργασίες και συζητήσεις, στις 27 Φεβρουαρίου του 2020 δόθηκε η έγκριση τοποθέτησης γλυπτού από το Σύλλογο Ποντίων «Αργοναύται-Κομνηνοί» απέναντι από το ακρωτήρι Αγκάλιστρος, στα νοτιοδυτικά του νησιού.
Διαβάστε όλο το άρθρο: https://www.mixanitouxronou.gr/i-agnosti-istoria-ton-pontion-prosfygon-poy-pigan-exoria-sto-loimokathartirio-tis-makronisoy/

                                                                  Ρωγμή στην ενημέρωση