Ο Δημοκρατικός Στρατός ως συνέχεια της ηττημένης ένοπλης ΕΑΜικής επανάστασης

        Tου Αλέκου Αναγνωστάκη

                                                                                     Αναδημοσίευση

                                                                             

 Συνεργασία Άγγλων και Γερμανών ναζί

Έπρεπε ή να νικήσουν ή να συντριβούν.

Οι λόγοι είναι κυρίως δυο: άλλαζε δραστικά η γεωπολιτική ισορροπία σε βάρος των Αγγλοαμερικάνων στη νοτιοανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια και το πολιτικό πρόγραμμα τόσο της ΠΕΕΑΕΑ (του ΕΑΜ) όσο και της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης του ‘47-‘49 δεν επέτρεπαν την αδιατάραχτη, ομαλή μεταπολεμική ανάπτυξη του ελληνικού καπιταλισμού.

Γι’ αυτό και δεν έγινε αποδεκτή ούτε καν η πολιτική της «ενεργούς ουδετερότητας» απέναντι στην ΕΣΣΔ και τις Αγγλία – ΗΠΑ, που διακήρυξε τότε ως πολιτική του το ΚΚΕ και δημοσιοποίησε ήδη από το ‘46 σε ειδική συνέντευξη σε κατάμεστη αίθουσα από ξένους ανταποκριτές του ξένου – κυρίως – αλλά και του ελληνικού Τύπου, ο Ν. Ζαχαριάδης.

Για τους ίδιους λόγους, οι Γερμανοί υπέγραψαν την στρατιωτική παράδοση της Κρήτης στις 9 Μάη του 1945, 8 μήνες μετά το φευγιό τους από την Αθήνα (Οκτώβρης 1944), όχι με την ελληνική Κυβέρνηση, αλλά με τους Άγγλους! Στη δε συμφωνία – που είχε συνταχθεί στα αγγλικά – προβλέπεται ότι, μέχρι να παραλάβουν το νησί οι βρετανικές δυνάμεις, οι Γερμανοί θα διατηρούν τον οπλισμό τους και θα εκτελούν τις διαταγές τους.
Σε τηλεγράφημα του o Κουρτ – Φριτς φον Γκρέβενιτς (υπεύθυνος αξιωματικός αντικατασκοπίας) ενημέρωνε σχετικά με την αποχώρηση του γερμανικού στρατού από την Κρήτη: «Οι Άγγλοι αφήνουν συνειδητά άθικτους τους ανθρώπους μας, παίρνοντας υπόψη μια επερχόμενη, που είναι και προς το αγγλικό συμφέρον, χρησιμοποίηση κατά των μπολσεβίκων». (Πολιτικό Αρχείο υπουργείου Εξωτερικών, Βόννη, Ειδικός Πληρεξούσιος για τη Νότια Ανατολή, τόμ. 1, φ. 43, σελ. 252 και 257).

Οι Άγγλοι ιμπεριαλιστές ήθελαν να σιγουρεύουν εδάφη υπό τον απόλυτο έλεγχο τους.

Έτσι οι Γερμανοί έμειναν στην Κρήτη, κατά παγκόσμια πρωτοτυπία, «ένοπλοι αιχμάλωτοι».
Οι Άγγλοι ήρθαν σε συμφωνία με τους Ναζί και χρησιμοποίησαν τα γερμανικά στρατεύματα σε βάρος του ΕΛΑΣ Κρήτης επιμηκύνοντας και εκμεταλλευόμενοι στρατιωτικά την παραμονή τους. Γι’ αυτό και στις 12 Νοεμβρίου 1944 ξεκίνησε κοντά στο Θέρισο επίθεση των Γερμανών κατά των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, γνωστή ως «η μάχη της Παναγιάς». Στη διάρκεια της μάχης αυτής, που κράτησε τρεις μέρες, οι Γερμανοί προχώρησαν στην καταστροφή 200 σπιτιών και σε λεηλασίες.

Μοιάζει απίστευτο αλλά σε συμφωνία με τους Βρετανούς οι Γερμανοί στην Κρήτη εξακολουθούσαν να διαθέτουν βαρύ οπλισμό, άφθονα πυρομαχικά και να λειτουργούν μέχρι και την τελευταία στιγμή της αναχώρησης τους ως κατακτητές, βομβαρδίζουν χωριά, εκδίδουν διαταγές και εκτελούν αιχμάλωτους.

Σχεδίαζαν φαίνεται τη μη ενσωμάτωση της Κρήτης, αν επικρατούσε το ΕΑΜ, σε μια λαοκρατική και «ενεργά ουδέτερη» Ελλάδα. Για τους ίδιους λόγους στα Δωδεκάνησα, κατόπιν συμφωνίας τη γερμανική κατοχή διαδεχόταν η τετράχρονη αγγλική!

Η ιθύνουσα τάξη του Αγγλικού ιμπεριαλισμού δεν έχει ούτε ήθος ούτε ηθικούς φραγμούς. Γι’ αυτό και χρησιμοποίησε τους ναζί εναντίον του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ.

 

Εξάλλου η βρετανική πολεμική αεροπορία είχε πραγματοποιήσει περίπου 161 συμμαχικές αεροπορικές επιχειρήσεις σε βάρος στρατιωτικών στόχων στο λιμάνι του Πειραιά.

Η επιχείρηση όμως της 11^ης Γενάρη του 1944, η πλέον καταστροφική, στράφηκε εναντίον των λαϊκών συνοικιών όπου είχε δύναμη το ΕΑΜ (Καμίνια, Νίκαια, Πέραμα, Γούβα κ.α.) ενώ οι γερμανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Ναυστάθμου, το αεροδρόμιο στο Χασάνι, τα ναυπηγεία του Περάματος, όπου κατασκεύαζαν τσιμεντόπλοια και οι γερμανικές αποθήκες με πολεμικό υλικό δεν βομβαρδίστηκαν.

Πάνω από 500 οι νεκροί από τις λαϊκές συνοικίες του Πειραιά 8 οι γερμανικές απώλειες!

Η πλάστιγγα του πολέμου είχε γείρει και οι αγγλοαμερικανοί επιχειρούσαν πλέον ανάλογα.

 Λευκή τρομοκρατία και Αγγλική κατοχή

Αυτό που έχει επιπλέον αξία είναι η εκτίμηση που έχουν οι Βρετανοί ιθύνοντες προς τον ίδιο τον ελληνικό λαό και την ηγεσία του με την οποία υποτίθεται πως ήταν συνεργάτες..

Η βρετανική κυβέρνηση, για να εκτιμήσει καλύτερα την κατάσταση στην Ελλάδα, αποφάσισε να στείλει το καλοκαίρι του 1943 έναν πολιτικό παρατηρητή, τον ταγματάρχη Ντέιβιντ Ουάλας. Οι μακροσκελείς αναφορές του Oυάλας προς την αγγλική κυβέρνησή δεν είναι καθόλου κολακευτικές όχι μόνο για τον EΛAΣ, μα και για το σύνολό των Ελλήνων:

Ο Ουάλας γράφει χολερικά για τον ελληνικό λαό: «Είναι ένας βασικά αδιόρθωτος και άχρηστος λαός χωρίς μέλλον. […] Δεν είναι σε θέση να σωθούν από τον ίδιο τους τον εαυτό και ούτε το αξίζουν. […] Αυτή είναι η γνώμη όλων των βρετανών συνδέσμων αξιωματικών που έχουν μείνει για καιρό στη χώρα». O δε αρχηγός της Bρετανικής στρατιωτικής αποστολής, ταξίαρχος Έντι Mάγερς, ανάμεσα στα άλλα σημειώνει: «Δεν εμπιστεύομαι κανέναν Έλληνα» θεωρώντας όλους τους κατοίκους αυτής της χώρας “Aσιάτες” και πιο “Aσιάτη” όλων τον Άρη!».

Οι Άγγλοι λοιπόν συμπεριφέρονται (και είναι) ως στρατός κατοχής με ειδικές οδηγίες από τον Τσόρτσιλ.

Αυτοί είναι οι Βρετανοί που αποβιβάζουν στο τέλος του 1944 80.000 στρατό, πολυάριθμα τανκς έχοντας ταυτόχρονα στη διάθεση τους αρκετά αεροπλάνα στην Ιταλία έτοιμα να επιχειρήσουν. Με αυτήν την ισχυρή δύναμη επιχειρούν στρατιωτικά πλέον στην Ελλάδα.

Η αγγλική παρουσία στην κατεχόμενη Ελλάδα συνιστά μια νέα ιστορική ποιότητα, μια απροσχημάτιστη, ωμή αποικιοκρατική επιχείρηση.

Η περίοδος λοιπόν 1944 – 46 δεν είναι ένα από τα χρονικά διαστήματα του εμφυλίου ο οποίος ξεκινά δήθεν από το 1943¹ στα βουνά ανάμεσα στις αντάρτικες ομάδες και συνεχίστηκε με γραμμική συνέχεια ως το τέλος του 1949 όπως υποστηρίζουν όλοι οι «εθνικόφρονες» ιστορικοί αλλά και πολιτικοί.

Η πολιτική αυτή άποψη μειώνει ανεπίτρεπτα το ρόλο του αγγλικού ιμπεριαλισμού την περίοδο αυτή και ειδικά το Δεκέμβρη του ‘44, αποκρύβει τη δολοφονική ιμπεριαλιστική του δράση και το σιχαμερό αλισβερίσι με τη ναζιστική γερμανική κυβέρνηση.

Στην πραγματικότητα η περίοδος 1944 – 46 είναι η περίοδος της δεύτερης – μετά τη γερμανική – κατοχής, η περίοδος της Αγγλικής κατοχής και της λευκής τρομοκρατίας που ξετυλίγεται στη χώρα.

Λευκή τρομοκρατία κατά την οποία, σύμφωνα με την έκθεση προς τον ΟΗΕ που κατέθεσε η ΕΑΜική πλευρά, δεκατρείς μήνες μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φλεβάρης 45 – Μάρτης 46), είχαν διαπραχθεί 1.289 δολοφονίες, 84.931 συλλήψεις 31.632 βασανισμοί, 6.671 τραυματισμοί, 18.767 λεηλασίες και φυλακίσεις, 509 απόπειρες φόνου, 265 βιασμοί γυναικών σε βάρος του ΕΑΜικού κινήματος.

Μήτρα του Δημοκρατικού Στρατού η ΕΑΜική εποποιία

Ισχυρίζονται μάλιστα αρκετοί από το χώρο κυρίως της Αριστεράς πως το κύμα της παρακρατικής και κρατικής βίας οδήγησε το ΚΚΕ και τη μαχόμενη αριστερά στην εμφύλια σύρραξη.

Φυσικά αυτή η κατάσταση ήθελε μια αντιμετώπιση. Αλλά εδώ προχώρησαν ως τον ένοπλο εμφύλιο. Και μάλιστα από τις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού πέρασαν περίπου 100.000 αγωνιστές, κατά 85% φτωχοί αγρότες, ανάμεσά τους Πομάκοι, Σλαβομακεδόνες και ορισμένοι Τσιγγάνοι. Ο μέγιστος αριθμός παραταγμένων μαχητών του ΔΣ έφτασε τις 30.000 την άνοιξη του 1948.

Ανάμεσα τους έδωσαν το παρόν 4.550 ένοπλες γυναίκες συγκροτώντας από τα μεγαλύτερα γυναικεία αντάρτικα τμήματα παγκοσμίως.

40.000 είναι οι μαχήτριες και μαχητές στρατιωτικά πεσόντες στα πεδία των μαχών και 7.500 είναι οι εκτελεσμένοι με απόφαση των ελληνικών στρατοδικείων.

7.500 εκτελεσμένοι με απόφαση δικαστηρίων!

Πρόκειται επομένως για συνειδητή μαζική στάση ζωής που δεν περιορίζεται απλά στις σφαγές, στα βασανιστήρια και στις διώξεις. Οι καταδιωκόμενοι εξάλλου δεν επαναστατούν πάντα. Όταν μάλιστα οι συσχετισμοί είναι καταθλιπτικοί κατά κανόνα υποκύπτουν.

Επομένως ο εμφύλιος δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως η απονενοημένη επανάσταση που πηγή είχε κυρίως «τους άλλους», τους χίτες, τους ταγματασφαλίτες, τους κατακτητές Βρετανούς, τις πρωτοφανείς διώξεις και αγριότητες ακροδεξιών που προστάτευαν τα ελληνικά αστικά κόμματα. Ο εμφύλιος πηγή και μήτρα δεν είχε το φόβο του καταδιωκόμενου αλλά είχε τη δυναμική της ηττημένης ένοπλης ΕΑΜικής επανάστασης που ήθελε και επεδίωκε να νικήσει γιατί, αν και ηττημένη, ένοιωθε ακόμη ισχυρή. (Γεγονός που επιδρούσε σε όλο τον κομματικό μηχανισμό του ΚΚΕ).

Γι’ αυτό και από τις αρχές του 1946, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας έκαναν αυθόρμητα την εμφάνιση τους ανταρτοομάδες των 5-8 ατόμων των οποίων ηγούνταν ΕΛΑΣίτες. (ημερολόγιο αντιστράτηγου του Δ.Σ. Κικίτσα). Οι αντάρτες αυτοί «κατέβαιναν ξαφνικά από τα βουνά, έστηναν ενέδρες στις οποίες έπεφταν ολόκληρες στρατιωτικές φάλαγγες με αποτέλεσμα νεκρούς τραυματίες, καμένα αυτοκίνητα, απώλεια εφοδίων, και το χειρότερο, εξοπλισμό των ανταρτών» (αντιστράτηγος εθνικού στρατού Παπαγεωργόπουλος).

Η συντεταγμένη υποχώρηση

Στις 29 Αυγούστου του 1949 τα όπλα των ανταρτών σίγησαν.

Στην τρίχρονη αναμέτρηση αντιμετώπιση τον στρατιωτικό και πολιτικό συνασπισμό των Άγγλων, των Αμερικάνων και των ντόπιων «αρχόντων». Αντιμετώπισαν τις βόμβες Ναπάλμ που για πρώτη φορά ρίχτηκαν σε πόλεμο, το νέο Νταχάου της Μακρονήσου, πολύμορφες διώξεις.¨

Παρόλα αυτά οι παρτιζάνοι του Γράμμου και του Βίτσι υποχωρούν συντεταγμένα.

Είκοσι και πάνω χιλιάδες επαναστάτες περνούν «απέναντι» δίχως ούτε μια απώλεια!

Η συντεταγμένη αυτή υποχώρηση μαζί με τον ελιγμό του Γράμμου – Βίτσι τον Αύγουστο του 1948 προσέδωσαν τεράστιο κύρος στους έλληνες παρτιζάνους, ηγεσία και βάση.

Ακριβώς και γι’ αυτό, επειδή δηλαδή ο τρίχρονος εμφύλιος τελείωσε με μια συντεταγμένη στρατιωτική υποχώρηση, γι’ αυτό και στις επόμενες πολιτικές και εκλογικές μάχες τα πολιτικά σχήματα που υποστήριξε το ΚΚΕ – σε συνδυασμό με τους πολιτικούς στόχους που έθεταν – είχαν ισχυρή συνδικαλιστική αλλά και πολιτική δύναμη με αποκορύφωση την εκλογή της ΕΔΑ ως αξιωματικής αντιπολίτευσης το 1958 και διψήφιο ποσοστό στις εκλογές του 1950,1951 και 1952.

Η τρίχρονη εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) εξ αιτίας του κοινωνικού εύρους και της βαρύτητας του ως κοινωνικού γεγονότος, αποτελεί αντικείμενο μελέτης και διαπάλης που διαπερνά και ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα.

Το ενδιαφέρον, η επιστροφή στην ιστορία, έχει να κάνει με την κρισιμότητα του παρόντος και κυρίως με αυτά που έρχονται, την εκτίναξη όλων των βασικών αντιθέσεων, εκρηκτικών υλικών δυνατοτήτων και πρωτόγνωρων δυσκολιών και κινδύνων της εκμεταλλευτικής κοινωνίας.

Το ενδιαφέρον ειδικά για την περίοδο 1942 -1950 παραμένει αμείωτο αποκτώντας νέες διαστάσεις. Γι’ αυτό και η ιστορική μελέτη π.χ. του Μενέλαου Χαραλαμπίδη είναι επί πέντε μήνες πρώτη σε πωλήσεις στην Ελλάδα. Το δε «ΑΚΡΩΣ ΑΠΟΡΡΗΤΟ – Η Σχέση ΚΚΕ ΕΣΣΔ την περίοδο 1944- 1950» του Ν. Παπαδάτου με σημαντικά ντοκουμέντα, σπάνιο αρχειακό υλικό που απαντά με αποχαρακτηρισμένα ντοκουμέντα σε θεμελιώδη ερωτήματα αντιμετωπίζεται με ενδιαφέρον από τους μελετητές.

Τα τελευταία χρόνια λοιπόν με αφιερώματα στον Τύπο, ντοκιμαντέρ, απομνημονεύματα, το κρυμμένο ενδιαφέρον για τον εμφύλιο αποκαλύπτεται και επιστρέφει εδώ «ακάλεστο», ως μέρος του πεδίου των σκληρών θεωρητικών και κοινωνικών αναμετρήσεων.

«Το γεγονός… είναι, σημειώνει η Καθημερινή την Τετάρτη 26 Αυγούστου του 2020, πως όπως ένα μικρό σκουληκάκι ανοίγει τρύπες σε φρέσκους καρπούς, ο Εμφύλιος χώνεται κάθε τόσο εκεί που δεν τον σπέρνουν(;)… Η ουσία είναι ότι, κάθε τόσο… είναι σαν να προσκαλούμε τον Εμφύλιο στις ζωές μας».

Το γεγονός είναι πως η απάντηση για το ποια είναι η αναζητούμενη ιστορική αλήθεια και το ποιος έχει δίκιο βρίσκεται, όπως πάντα – ίσως τώρα περισσότερο και πιο καθαρά από ποτέ – σήμερα, εντός της ανερχόμενης βαρβαρότητας, αλλά και της εύθραυστης ριζοσπαστικότητας ενός ρευστού κόσμου που περιέχει η σύγχρονη εποχή και στον οποίο η συγκεκριμένη Ιστορία μεταφέρεται και μετασχηματίζεται σύμφωνα με τις σημερινές αντικειμενικές συνθήκες και τους σημερινούς συσχετισμούς της ταξικής πάλης.

Ανάλογα δε με την ποιότητα της ερμηνείας του παρελθόντος μας θα κριθεί κι η ποιότητα του μέλλοντος μας.

Υ.Γ Το κείμενο συνειδητά δεν ασχολείται με τα θεμελιώδη στρατηγικά ζητήματα του κομμουνιστικού κινήματος αυτής της περιόδου¹. Πιστεύει όμως πως δημιουργεί όρους και δίνει ορισμένα δεδομένα για μια όσο γίνεται νηφάλια και αντικειμενική προσέγγιση της διπλής επανάστασης του ‘42 – ‘49 και ειδικά της αγροτοεργατικής επανάστασης του Δημοκρατικού Στρατού.

Πηγές:

Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος άρχισε το ’43, της Μαργαρίτας Πουρνάρα, Η Καθημερινή

Γιώργος Μαργαρίτης, Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου

Ελληνικός εμφύλιος: Το ιστορικό αναπόφευκτο, του Αλέκου Αναγνωστάκη

Ο εμφύλιος και τα διλλήματα της ιστορίας, του Αλέκου Αναγνωστάκη

  Αναδημοσίευση από το  κommon.gr,  29 /8/2024                                                                        

  

                                                                              Ρωγμή στην ενημέρωση