ΑΦΙΕΡΩΜΑ: 80 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΠΛΟΚΟ ΤΟΥ ΒΥΡΩΝΑ
27 Απριλίου 1941: Οι Γερμανοί ΝΑΖΙ παρελαύνουν στην ΑθήναΜε αφορμή
τα 100 ΧΡΟΝΙΑ ΒΥΡΩΝΑ και τα 80 ΧΡΟΝΙΑ από το
μπλόκο του Βύρωνα (7/8/1944) με 12 εκτελεσθέντες και εκατοντάδες
συλληφθέντες που οδηγηθήκαν στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου και στην συνέχεια στα
κάτεργα της Γερμανίας για καταναγκαστική εργασία, θα προσπαθήσουμε να
αναδείξουμε το ρόλο και την δράση της Γερμανικής ΝΑΖΙστικής κατοχικής
θηριωδίας στη χώρα μας, στην πόλη μας - το Βύρωνα- την περίοδο 1941-1944, που
δεν είναι ευρύτερη γνωστή στους νεοέλληνες.
Ιδιαίτερα
αυτή της αναγκαστικής συγκέντρωσης εργατών μέσα από μπλόκα και
συλλήψεις για να μεταφερθούν στην Γερμανία για αναγκαστική εργασία στα κάτεργα
των Ναζί.
Μετά τον Β'
Παγκόσμιο Πόλεμο το θέμα της ναζιστικής καταναγκαστικής εργασίας έτυχε
ελάχιστης προσοχής, για πολλά χρόνια. Μόλις στα μέσα της δεκαετίας του 1980
ξεκίνησαν οι πρώτες έρευνες, που συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Πολλές πτυχές
παραμένουν ακόμη άγνωστες, ιδίως όσον αφορά τη σκοπιά και τις εμπειρίες
των θυμάτων.
Ως "Ρωγμή στην
ενημέρωση" θωρούμε ιδιαιτέρως σημαντικό να ασχοληθούμε με το θέμα
της ναζιστικής καταναγκαστικής εργασίας, ώστε τέτοιες φρικαλεότητες να μην
επαναληφθούν ποτέ στο μέλλον.
Δημοσιεύουμε
ένα ιστορικό αφιέρωμα, σε συνέχειες, που θα ολοκληρωθεί με την παρουσίαση των
ονομάτων των Βυρωνιωτών που στάλθηκαν για καταναγκαστική εργασία στη
Γερμανία. Άλλοι γύρισαν και άλλοι όχι.
Για να
θυμούνται οι παλιότεροι και να γνωρίζουν οι νεόταιροι, ότι σε "Τούτα
εδώ τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει"
Ζητάμε εκ των προτέρων συγνώμη για παραλήψεις που τυχόν υπάρχουν στο αφιέρωμα αυτό.
Εισαγωγή και Επιμέλεια: Χρήστος Παναγιωτόπουλος
Στρατόπεδα
συγκέντρωσης του Γ΄ Ράϊχ΄(1933 – 1945)
"Στη ναζιστική Γερμανία εκατομμύρια άνθρωποι, ακόμη και γυναίκες και παιδιά, υποχρεώθηκαν σε καταναγκαστική εργασία. Η τύχη πολλών εξ αυτών παραμένει άγνωστη μέχρι και σήμερα".
Μεταξύ του 1933 και του 1945, η ναζιστική Γερμανία και οι σύμμαχοί της ίδρυσαν περισσότερα από 42.000 στρατόπεδα και άλλους χώρους φυλάκισης (όπως τα γκέτο). Οι Γερμανοί Ναζί χρησιμοποιούσαν τους χώρους αυτούς για διάφορους σκοπούς, μεταξύ άλλων για καταναγκαστική εργασία, για κράτηση ατόμων που θεωρούσαν εχθρούς του κράτους, και για μαζικές δολοφονίες.
Τα πρώτα
στρατόπεδα συγκέντρωσης δημιουργήθηκαν ήδη από τις αρχές της Γερμανία το 1933.
Αυτά βρίσκονταν στο έδαφος της Γερμανίας, και αποτελούσαν κυρίως
στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Αρχικά, ο σκοπός της
δημιουργίας τους ήταν ο εγκλεισμός σε αυτά των πολιτικών κρατουμένων και
αντιπάλων των Ναζί και των θεωρουμένων ως «ανεπιθύμητων» ατόμων. Στην ίδια
κατηγορία των «ανεπιθύμητων» και των εχθρών το Γ΄ Ράϊχ περιλαμβάνονταν Εβραίοι,
κομμουνιστές, αντιστασιακοί, διανοούμενοι, Πολωνοί, Σοβιετικοί, αιχμάλωτοι
πολέμου, ομοφυλόφιλοι, Τσιγγάνοι (Ρομά και Σίντι), Μάρτυρες του Ιεχωβά και
άλλοι. Μεταξύ των κρατουμένων των ναζιστικών στρατοπέδων βρέθηκαν και άνθρωποι
που συνελήφθησαν σε στρατιωτικού ή αστυνομικού τύπου επιχειρήσεις (π. χ.
μπλόκα).
Ως το 1939 είχαν
τεθεί σε λειτουργία έξι από τα μεγαλύτερα στρατόπεδα συγκέντρωσης: το Νταχάου
(1933), το Σαξενχάουζεν (1936), το Μπούχενβαλντ (1937), το
Φλόσενμπεργκ (1938), το Μαουτχάουζεν (1938) και το Ράβενσμπρικ (1939).
Τα αρχικά
στρατόπεδα σταδιακά εντάχθηκαν σε ενιαίο έλεγχο και σταδιακά
απέκτησαν ρόλο κεντρικών στρατοπέδων ενώ δημιουργήθηκαν δίκτυα με
εκατοντάδες μικρότερα και μεγαλύτερα στρατόπεδα, εργοτάξια, εργοστάσια,
ποικίλες μονάδες παραγωγής, εργαστήρια, συνεργεία και γραφεία διαφόρων ειδών.
Ακόμη και ολόκληρες πόλεις υπήρξαν κέντρα εργατικής εκμετάλλευσης και
καταστολής, όως η Βιέννη, το Αμβούργο, το Μόναχο, το Βερολίνο.
Πιο
συγκεκριμένα από το 1938 και εξής άρχισε η εκμετάλλευση της
καταναγκαστικής εργασίας των ομήρων στα στρατόπεδα αυτά από τα Ες – Ες με σκοπό
το οικονομικό όφελος και την κάλυψη των τεράστιων αναγκών σε εργατικό δυναμικό.
Εκατομμύρια κρατούμενοι των στρατοπέδων έχασαν τη ζωή τους λόγω κακομεταχείρισης, ασθενειών, υποσιτισμού και υπερβολικής εργασίας. Η χρήση των στρατοπέδων συγκέντρωσης και οι μορφές που έλαβε η εκμετάλλευσή των εκεί αιχμαλώτων από το Γ΄ Ράϊχ σταδιακά εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου με βάση τις ανάγκες της ναζιστικής πολεμικής μηχανής.
΄Ετσι, μολονότι αρχικά σκοπός της ίδρυσής τους ήταν ο εγκλεισμός και η χωρίς οίκτο εκμετάλλευση των καταναγκαστικών εργατών, ήδη από το 1941 και μετά την έναρξη του σχεδίου της «Τελικής Λύσης» (Διάσκεψη του Βάνζεε: 20/01/1042) δημιουργήθηκαν τα «στρατόπεδα εξόντωσης», όπου πια ο βασικός σκοπός τους ήταν η συστηματική εξόντωση όσων μεταφέρονταν σ’ αυτά κυρίως Εβραίων.
Συχνά λοιπόν γίνεται διάκριση μεταξύ των στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας και στρατοπέδων εξόντωσης και θανάτου στο πλαίσιο της Σοά*/ Ολοκαυτώματος και του βιομηχανικού τύπου αφανισμού εκατομμυρίων Εβραίων πολιτών, αν και συχνά αποτελούν όψεις του ίδιου νομίσματος.
Τα στρατόπεδα εξόντωσης δημιουργήθηκαν εκτός Γερμανικού εδάφους, στο έδαφος της κατεχόμενης
Πολωνίας.
Όταν η
Γερμανία κατέκτησε την Πολωνία το φθινόπωρο του 1939 και
ίδρυσε τη ζώνη Ceneralgouvernement, οι γερμανικές αρχές κατοχής
ανάγκασαν όλους τους άνδρες, Εβραίους και Πολωνούς, να εργαστούν σε
καταναγκαστικά έργα.
Μετά την εισβολή των γερμανικών δυνάμεων στη Σοβιετική Ένωση τον Ιούνιο του 1941, οι Ναζί αύξησαν τον αριθμό των στρατοπέδων αιχμαλώτων πολέμου. Ορισμένα από τα νέα στρατόπεδα δημιουργήθηκαν σε ήδη υπάρχοντα στρατόπεδα συγκέντρωσης (όπως το Άουσβιτς) στην κατεχόμενη Πολωνία. Το στρατόπεδο του Λούμπλιν, το οποίο αργότερα έγινε γνωστό ως Μαϊντάνεκ, ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 1941 για τη φύλαξη αιχμαλώτων πολέμου και στη συνέχεια μετατράπηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης το 1943. Εκεί χιλιάδες Σοβιετικοί στρατιώτες εκτελέστηκαν δια πυροβολισμού ή δολοφονήθηκαν στους θαλάμους αερίων.
Η πρακτική της καταναγκαστικής εργασίας κλιμακώθηκε την άνοιξη του 1942, μετά από μεταβολές στο σύστημα διοίκησης των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Πολλά από τα μικρά παραρτήματα των στρατοπέδων συγκέντρωσης δημιούργησαν νέα εργοστάσια για να τα προμηθεύσουν με δυναμικό καταναγκαστικής εργασίας. Ενδεικτικά, η IG Farben δημιούργησε μια βιομηχανική μονάδα συνθετικού ελαστικού το 1942 στο Άουσβιτς. Άλλα στρατόπεδα στήριξαν εργοστάσια αεροναυπηγικής, ανθρακωρυχεία και εργοστάσια καυσίμων για πυραύλους, κ.ά.
Εταιρείες που εκμεταλλεύτηκαν καταναγκαστικούς εργάτες ήταν η Krupp, η Thyssen, Siemens, Bosch, Volkswagen, BMW, κ.ά. Οι συνθήκες ήταν απάνθρωπες, οι κρατούμενοι συχνά δούλευαν μέχρι θανάτου και οδηγούνταν συχνά σε θαλάμους αερίων ή εκτελούνταν αν δεν δούλευαν αρκετά γρήγορα. Συχνά η αποδοτικότητα των καταναγκαστικών εργατών οριοθετούσε τη ζωή ή τα θάνατό τους. Στην πραγματικότητα το εργατικό δυναμικό «προοριζόταν να καταναλωθεί μέχρι την εξάντλησή του» (Traverso. 2013:37). Φαρμακευτικές εταιρίες επίσης χρησιμοποιούσαν εκατοντάδες ανθρώπους για τη δοκιμή φαρμάκων και την εφαρμογή πειραμάτων. Προς το τέλος μάλιστα του πολέμου σε στρατόπεδα συγκέντρωσης έλαβαν χώρα τραγικά ψευδοϊατρικά πειράματα ευγονικής. Σε ορισμένα στρατόπεδα, γιατροί των Ναζί πραγματοποιούσαν πειράματα στους κρατούμενους.
Τα
στρατόπεδα απελευθερώθηκαν από τις συμμαχικές δυνάμεις κατά τα έτη 1943 –
1945, συχνά όμως ήταν πολύ αργά για να σωθούν οι αιχμάλωτοι που είχαν μείνει
ακόμη ζωντανοί.
Στο τέλος του πολέμου 9,5 με 10 εκατομμύρια ξένοι πολίτες βρέθηκαν διασκορπισμένοι και παγιδευμένοι στην επικράτεια του ηττημένου πια Γ΄ Ράϊχ. Αυτό το φαινόμενο υπήρξε «μια από τις μαζικότερες και πιο βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών στην ιστορία του 20ου αιώνα ήταν αποτέλεσμα της εφαρμογής του στρατηγικού δόγματος «πόλεμος μέχρις εσχάτων» το οποίο από τις αρχές του 1943 έδωσε το έναυσμα για μια άνευ προηγουμένου κινητοποίηση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού στην υπηρεσία της γερμανικής πολεμικής οικονομίας» αναφέρει σε βιβλίο του, ο Ιάσονας Χανδρινός 2018.
Εργασία γυναικών στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Πηγή εικόνας: encyclopedia.ushmm.org
Εβραίοι από το γκέτο της Λοντζ φορτώνονται σε εμπορικές αμαξοστοιχίες για απέλαση στο στρατόπεδο εξόντωσης Κέλμνο. Λοντζ, Πολωνία, μεταξύ 1942 και 1944.
Πηγές: US Holocaust Memorial Museum, courtesy of Unknown Source
Τα αρχεία της Γκεστάμπο είναι αποκαλυπτικά για το μέγεθος της καταναγκαστικής εργασίαςΠηγή εικόνας: epd-bild/U. Lewandowsk
* Το Ολοκαύτωμα αναφέρεται μερικές φορές ως "Σοά" που σημαίνει καταστροφή στα Εβραϊκά.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΠΗΓΕΣ:
https://encyclopedia.ushmm.org, www.dw.com,
ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΤΟΥ Γ’ ΡΑΙΧ (1933-1945) Της Ιωάννας Δεκατρή www.occupation-memories.org, ccupation-memories.org
Ρωγμή στην ενημέρωση
Δεν υπάρχουν σχόλια