ΔΙΕΘΝΗ/ΤΟΥΡΚΙΑ: Εκδήλωση στην Πρίγκιπο στην Κωνσταντινούπολη για την 85η επέτειο της δολοφονίας του Λέον Τρότσκι
Ο Λέων Τρότσκι στο βήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς στη Μόσχα τον Δεκέμβριο του 1921 Φωτο/αρχείου Από το περιοδικό Devrimci Marksizm -Τουρκία
Το περιοδικό Devrimci Marksizm (Επαναστατικός Μαρξισμός) πραγματοποίησε μια εκδήλωση στο νησί Büyükada (Πρίγκιπο), στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο Τρότσκι πέρασε τέσσερα χρόνια εξόριστος.
Η συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της 85ης επετείου από τη δολοφονία του Λέον Τρότσκι, στις 20 Αυγούστου 1940. Ο Τρότσκι ήταν, μαζί με τον Λένιν, ένας από τους δύο ηγέτες της Οκτωβριανής Επανάστασης, καθώς και ο ιδρυτής και διοικητής του Κόκκινου Στρατού των Εργατών και Αγροτών, και ο ηγέτης που διηύθυνε προσωπικά την εξέγερση ως πρόεδρος της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής του Σοβιέτ της Πετρούπολης.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 17 Αυγούστου 2025, στο κτίριο Taş Mektep στην Πρίγκιπο και προσέλκυσε σημαντικό ενδιαφέρον από τους κατοίκους των Πριγκιπονήσων.
Δεν ήταν κάτι συνηθισμένο. Αν και ο Τροτσκισμός στην Τουρκία μετράει πλέον μισό αιώνα ζωής, αυτή ήταν η πρώτη φορά που ένα τουρκικό επαναστατικό μαρξιστικό κίνημα οργάνωσε μια συγκέντρωση με αφορμή τη δολοφονία του Τρότσκι ακριβώς στο νησί της Πριγκίπου, ως ένα ισχυρό σύμβολο της παρουσίας του Τρότσκι στην ιστορία της πόλης της Κωνσταντινούπολης. Και ο απώτερος στόχος αυτής της πολύ ιδιαίτερης προσπάθειας ήταν, για πρώτη φορά, η διερεύνηση της δυνατότητας της δημιουργίας ενός μνημείου και ενός αρχείου για τον Τρότσκι στο ίδιο το νησί, με τη συνεργασία του Δήμου των Πριγκιπονήσων. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ο ίδιος ο Δήμαρχος και η αντιδήμαρχος παρείχαν θερμή υποστήριξη στην εκδήλωση και στον ίδιο τον στόχο της .
Η εκδήλωση ξεκίνησε με ομιλίες τής Δρ. Ιρέμ Μπερκσόι και της Αντιδημάρχου τών Adalar (Πριγκιποννήσων) Αϊτούλ Εκσιγιάν.
Η Ιρέμ Μπερκσόι ξεκίνησε την ομιλία της τιμώντας όσους έχασαν τη ζωή τους στον σεισμό τής 17ης Αυγούστου 1999. Η Μπερκσόι επεσήμανε ότι οι άνθρωποι που ζουν στα Πριγκιποννήσια, καθώς και στο Γκέμπτζε, τη Σηλυβρία και άλλα μέρη της Κωνσταντινούπολης, εξακολουθούν να απειλούνται σοβαρά από σεισμούς και δήλωσε ότι ο καπιταλισμός είναι αυτός που αφήνει την εργατική τάξη ανυπεράσπιστη απέναντι στους σεισμούς, αφήνοντας το δικαίωμα σε ασφαλή στέγαση στο έλεος της αγοράς. Συνέχισε τις παρατηρήσεις της υπενθυμίζοντας ότι μια πτυχή του αγώνα του Τρότσκι ήταν η παροχή ασφαλούς στέγασης στους Ρώσους εργάτες και αγρότες που ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας τον 19ο αιώνα, η Μπερκσόι τόνισε ότι χάρη στην ισχυρή κληρονομιά που άφησε πίσω της η επανάσταση με επικεφαλής τον Τρότσκι και τον Λένιν —παρόλο που την λήστεψε η γραφειοκρατία— ο λαός τής Σοβιετικής Ένωσης απολάμβανε καλύτερες συνθήκες σε αυτόν τον τομέα ακόμη και από τις πλούσιες ιμπεριαλιστικές χώρες. Τόνισε ότι οι ετήσιες συναντήσεις που αποφάσισε να διοργανώσει το Devrimci Marksizm προκειμένου να διατηρήσει την πολιτική και πνευματική κληρονομιά του Τρότσκι θα χρησίμευαν επίσης για την προστασία των νησιών. Η Μπερκσόι εξέφρασε την ικανοποίησή της ως νομικός που συμμετείχε στην ομάδα εργασίας που σχημάτισε το Devrimci Marksizm, η οποία αποτελείται από ιστορικούς και οικονομολόγους, για τη δημιουργία ενός αρχείου Τρότσκι στην Πρίγκιπο. Ολοκλήρωσε την ομιλία της ευχαριστώντας τον Δήμο των Πριγκιποννήσων για την παροχή της ευκαιρίας να πραγματοποιηθεί η συνάντηση στην ιστορική ατμόσφαιρα του Taş Mektep.
Η Αϊτούλ Εκσιγιάν, η οποία, υπό την ιδιότητά της ως αντιδήμαρχος, εκφώνησε την εναρκτήρια ομιλία εκ μέρους του Δήμου των Πριγκιποννήσων, ξεκίνησε εκφράζοντας τη χαρά της που φιλοξενεί τους συμμετέχοντες σε αυτήν την περιοχή, η οποία αποτελεί σταυροδρόμι ιστορίας, ιδεών και εξορίας. Τόνισε ότι ο Τρότσκι, ένας από τους στοχαστές που άφησε το στίγμα του στην παγκόσμια πολιτική ιστορία, έγραψε τα σημαντικότερα έργα του με στόχο έναν ελεύθερο και ισότιμο κόσμο στο σπίτι του στο νησί. Δήλωσε ότι πολύτιμοι διανοούμενοι όπως ο Τρότσκι μάς έδειξαν ότι ένα νησί μπορεί να είναι όχι μόνο ένα φυσικό θαύμα αλλά και ένα κέντρο πολιτισμού και ιδεών. Η Εκσιγιάν δήλωσε ότι είναι καθήκον μας να υποστηρίζουμε δραστηριότητες που προωθούν την ιστορική και πολιτιστική ανάπτυξη των Πριγκιποννήσων και, σε αυτό το πλαίσιο, να διατηρούμε και να τιμούμε την κληρονομιά του Τρότσκι. Ολοκλήρωσε τις παρατηρήσεις της τονίζοντας ότι η κοινωνική ανάπτυξη είναι δυνατή όχι με την κάλυψη των ιχνών των ιδεών, αλλά με τη συνέχιση της κατανόησης, της συζήτησης και της αντιπαράθεσης μεταξύ τους.
Η Μεριέμ Κουρτουλμούς, μέλος της Κολεκτίβας Devrimci Marksizm, συντόνισε την εκδήλωση, ενώ ο Σουνγκούρ Σαβράν, μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του Devrimci Marksizm και Πρόεδρος του DIP (Επαναστατικό Εργατικό Κόμμα), ο Σιάρ Ρισβάνογλου, διευθύνων σύμβουλος του Devrimci Marksizm, και η Ναζ Σακάρ, μια νεαρή εργάτρια μετάλλου που συνεχίζει με επιτυχία την ταξική πάλη στα βήματα του Λένιν και του Τρότσκι στον χώρο εργασίας της, στο συνδικάτο και στο κόμμα της, έλαβαν τον λόγο διαδοχικά για να εκφωνήσουν τις ομιλίες τους.
Ο Σουνγκούρ Σαβράν ξεκίνησε τις παρατηρήσεις του δηλώνοντας ότι στόχος του ήταν να καταδείξει ότι ο Τρότσκι ήταν μια από τις κορυφαίες προσωπικότητες του 20ού αιώνα που υπηρέτησε την ανθρωπότητα. Για τον σκοπό αυτό, τόνισε την ανάγκη να τοποθετηθεί ο Τρότσκι στη θέση που του αρμόζει στην ιστορία, εξηγώντας πως οτιδήποτε καλό είχε γίνει για την ανθρωπότητα παγκοσμίως τον 20ό αιώνα έφερε τη σφραγίδα της Οκτωβριανής Επανάστασης της Ρωσίας του 1917. Ως δεύτερο βήμα, παρουσίασε συγκεκριμένα στοιχεία ότι ο Τρότσκι, μαζί με τον Λένιν και δεύτερος μόνο μετά από αυτόν, ήταν ένας από τους δύο κύριους ηγέτες αυτής της σωτήριας επανάστασης. Ωστόσο, ως τρίτο σημείο, τόνισε ότι η μεγαλύτερη συμβολή του Τρότσκι ήταν η επιτυχία του στην υπεράσπιση του διεθνιστικού προγράμματος των Μαρξ, Ένγκελς και Λένιν ενάντια στις καταστροφές που προκάλεσε ο «εθνικός κομμουνισμός» που προωθούσε ο Στάλιν, ο οποίος είχε γίνει ο ηγέτης της σοβιετικής γραφειοκρατίας, στη Σοβιετική Ένωση και παγκοσμίως, ειδικά εντός του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Τέταρτον, τέλος, στράφηκε στη σημασία του Τρότσκι παγκοσμίως ως θεωρητικού, δημόσιου διανοούμενου και ρήτορα, υποστηρίζοντας ότι η αποδοχή του θα έφερνε μεγάλη υπόληψη στην Πρίγκιπο και την Κωνσταντινούπολη.
Ο δεύτερος ομιλητής, ο Σιάρ Ρισβάνογλου, ξεκίνησε την ομιλία του συζητώντας για το πνευματικό σύμπαν και την οπτική που μοιράστηκε ο Τρότσκι με τον Λένιν, καθώς και το ταξίδι του ως αναγνώστη πίσω από αυτόν τον πνευματικό κόσμο. Τόνισε ότι και οι δύο άνδρες είχαν μια παθιασμένη προσκόλληση στη μουσική, το θέατρο, την όπερα, την τέχνη και ιδιαίτερα τη λογοτεχνία, και ότι ο Τρότσκι ειδικότερα είχε αναπτυχθεί σε πολύ προχωρημένο επίπεδο σε αυτόν τον τομέα. Ως αποτέλεσμα αυτού του πάθους, εξήγησε ο Ρισβάνογλου, τα έργα του Τρότσκι, ιδιαίτερα τα Η Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης και Η Ζωή μου, θεωρήθηκαν από πολλούς κριτικούς εξαιρετικά επιδέξια και ολοκληρωμένα έργα, όχι μόνο όσον αφορά την πολιτική και ιστορική τους αφήγηση, αλλά και όσον αφορά τη λογοτεχνική τους ποιότητα. Επιπλέον, επεσήμανε ότι ο Τρότσκι είχε επίσης αποδειχθεί ένας οξύς και διορατικός λογοτεχνικός κριτικός με το έργο του Λογοτεχνία και Επανάσταση. Συμπερασματικά, δήλωσε ότι ο Τρότσκι επέκρινε την υπερβολικά ενθουσιώδη σχολή Προλετκούλτ στις αρχές τής δεκαετίας του 1920, και πάλι παράλληλα με τον Λένιν, και τη στενόμυαλη και σεκταριστική προσέγγιση της σταλινικής γραφειοκρατίας που ονομάστηκε Σοσιαλιστικός Ρεαλισμός τη δεκαετία του 1930, η οποία κορυφώθηκε με την απαγόρευση πολλών έργων καλλιτεχνών και είχε ως αποτέλεσμα την εξορία, την αυτοκτονία και τον θάνατό τους. Ανέφερε επίσης ότι ο Τρότσκι έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο σε αυτή την κριτική με το Μανιφέστο του Κογιοακάν, γνωστό και ως Μανιφέστο για μια Ανεξάρτητη Επαναστατική Τέχνη, μαζί με τους επιδραστικούς και διάσημους καλλιτέχνες της περιόδου, τον ζωγράφο Ντιέγκο Ριβέρα και τον ποιητή Αντρέ Μπρετόν.
Η τελευταία ομιλήτρια ήταν η συντρόφισσα Ναζ Σακάρ, μια μεταλλουργός, η οποία επάξια έλαβε παρατεταμένα χειροκροτήματα στο τέλος της ομιλίας της. Ξεκίνησε λέγοντας ότι ο Τρότσκι, μαζί με τον Λένιν, ήταν οι ηγέτες της Οκτωβριανής Επανάστασης, της πρώτης επανάστασης στην ιστορία που απέδειξε απτά ότι η εργατική τάξη μπορούσε να απελευθερωθεί από την πολιτική ηγεμονία της αστικής τάξης, να καταστρέψει το καπιταλιστικό κράτος και να εγκαθιδρύσει τη δική της εξουσία, και ότι αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Τρότσκι ήταν τόσο σημαντικός για τους εργάτες της πρωτοπορίας. Η συντρόφισσά μας, εξήγησε τη θέση του Τρότσκι σχετικά με τον ρόλο της εργατικής τάξης και τόνισε ότι ο Τρότσκι δεν εγκατέλειψε ποτέ την προλεταριακή γραμμή από τα χρόνια που πρωτομπήκε στην επαναστατική πολιτική στο Νικολάεφ/Μικολάιφ. Σημείωσε ότι ο Τρότσκι ανέπτυξε τη θεωρία της διαρκούς επανάστασης, καθορίζοντας ότι η αστική τάξη είχε χάσει τον επαναστατικό της χαρακτήρα και ότι τα καθήκοντα της δημοκρατικής επανάστασης παγκοσμίως είχαν πέσει εξ ολοκλήρου στο προλεταριάτο και το κομμουνιστικό του κόμμα. Αφηγήθηκε πώς ο Τρότσκι, ιδρύοντας τον Κόκκινο Στρατό, σχημάτισε επιδέξια τον προλεταριακό πυρήνα του στρατού. Παρείχε μια περιγραφή τού πώς ο Τρότσκι παρενέβη στο αμερικανικό τμήμα της Τέταρτης Διεθνούς, του μεγαλύτερου και πιο προλεταριοποιημένου τμήματος, για να αποτρέψει το κόμμα από το να πέσει θύμα μιας μικροαστικής παρέκκλισης, και έδειξε το πώς πρέπει να λειτουργεί ένα κόμμα με προλεταριακή αντίληψη, στο τελευταίο του έργο, τη συλλογή άρθρων που δημοσιεύθηκε αργότερα με τον τίτλο Στην Υπεράσπιση του Μαρξισμού. Ολοκλήρωσε την ομιλία της τονίζοντας ότι όσο υπάρχει καπιταλισμός, το πρόγραμμα του Τρότσκι και του Λένιν θα παραμείνει το πρόγραμμα των εργατών.
Η εκδήλωση περιλάβανε επίσης, ως ένδειξη του προλεταριακού διεθνισμού του Τρότσκι, μια σειρά από διεθνή βιντεοσκοπημένα μηνύματα. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν η Γκαμπριέλα Πέρεζ, διευθύντρια του Μουσείου Τρότσκι (Casa Trotsky) στο Μεξικό, ο Σάββας Μιχαήλ-Μάτσας, γραμματέας του EEK (Εργατικού Επαναστατικού Κόμματος) από την Ελλάδα, ο Ιωσήφ Άμπραμσον, συνταξιούχο μέλος της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών από τη Ρωσία, και ο Οσβάλντο Κοτζιόλα, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο στη Βραζιλία.
Στο μήνυμά της, η Γκαμπριέλα Πέρεζ ανέφερε ότι η κυριαρχία της γραφειοκρατίας στη Σοβιετική Ένωση σήμαινε ότι οι εργάτες που αγωνίζονταν ενάντια στον πόλεμο και την πείνα έχασαν την εξουσία και ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Πρίγκιπο, ο Τρότσκι παρήγαγε πολύτιμα έργα, προειδοποίησε τη γερμανική εργατική τάξη ενάντια στον φασισμό και προσπάθησε να οργανώσει διεθνή αντιπολίτευση ενώ βρισκόταν στην εξορία. Συνοψίζοντας την αποστολή του Casa Trotsky στο Μεξικό με τη φράση «Δεν μπορεί να υπάρξει αγώνας χωρίς μνήμη», η Πέρεζ ολοκλήρωσε τις παρατηρήσεις της χαιρετίζοντας θερμά τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση.
Ένα άλλο βιντεοσκοπημένο μήνυμα ήλθε από τον Ιωσήφ Άμπραμσον, τον γηραιότερο εν ζωή Ρώσο κομμουνιστή. Στην περιεκτική και δυνατή ομιλία του, ο Άμπραμσον θυμήθηκε τα λόγια που χρησιμοποίησε ο Στάλιν, ο δολοφόνος του Τρότσκι, σε ένα άρθρο που έγραψε στην Πράβντα για την πρώτη επέτειο της επανάστασης, σε κατάφωρη αντίθεση με όλες τις κατηγορίες για προδοσία που διατύπωσαν αργότερα ο ίδιος και οι οπαδοί του: «Το κόμμα οφείλει πρωτίστως και κυρίως στον σύντροφο Τρότσκι την ταχεία μετάβαση της φρουράς στο πλευρό των Σοβιέτ και τον αποτελεσματικό τρόπο με τον οποίο οργανώθηκε το έργο της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής.»
Ο Σάββας Μιχαήλ-Μάτσας, γραμματέας του Εργατικού Επαναστατικού Κόμματος της Ελλάδας (ΕΕΚ), ξεκίνησε το μήνυμά του δηλώνοντας ότι το Αιγαίο Πέλαγος είναι μια θάλασσα που ενώνει τους εργαζόμενους της Ελλάδας και της Τουρκίας, αντί να τους χωρίζει, σε μια εποχή που ένας ιμπεριαλιστικός πόλεμος διαφαίνεται στον ορίζοντα. Τονίζοντας ότι ο διεθνισμός, όπως είπε ο Τρότσκι, δεν είναι μια αφηρημένη αλλά μια πρακτική αρχή, ο Μάτσας είπε ότι ως EEK τιμούν όχι μόνο τη δολοφονία του Τρότσκι αλλά και την προσέγγισή του που ήταν ανοιχτή και συμπεριληπτική στους εργάτες του κόσμου, και ότι ο αγώνας του Τρότσκι για απελευθέρωση συνεχίζεται. Τόνισε τον αγώνα που διεξήγαγαν το DIP και το EEK, μαζί με άλλους σοσιαλιστές, στο Διεθνές Σοσιαλιστικό Κέντρο Κριστιάν Ρακόβσκι ενάντια στη βαρβαρότητα – δηλαδή, την απειλή ενός Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου και της επακόλουθης πυρηνικής εξόντωσης.
Το βιντεοσκοπημένο μήνυμα του Οσβάλντο Κοτζιόλα ξεκίνησε τονίζοντας ότι, παρά το γεγονός ότι γεωγραφικά βρισκόταν σχετικά μακριά από εξελίξεις όπως το κραχ, η Μεγάλη Ύφεση και η άνοδος του φασισμού κατά τη διάρκεια των ετών εξορίας του Τρότσκι στην Κωνσταντινούπολη, ανταποκρίθηκε σε αυτές τις εξελίξεις και έγραψε μερικά από τα πιο σημαντικά πολιτικά του κείμενα στην Πρίγκιπο.
Ο Κοτζιόλα δήλωσε στην ομιλία του ότι μεταξύ αυτών των κειμένων, το βιβλιαράκι Η Διαρκής Επανάσταση είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό έργο που ενέπνευσε τις επόμενες γενιές, ότι το έργο του Η Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης ήταν ένα από τα σημαντικότερα κείμενα του 20ού αιώνα και ότι η αυτοβιογραφία του Η Ζωή μου, σε αντίθεση με άλλους μεγάλους επαναστάτες από τον Μαρξ μέχρι τον Τσε, έδωσε στον Τρότσκι την ευκαιρία να μεταδώσει τα μαθήματα που είχε μάθει στη ζωή του στις μελλοντικές γενιές. Για αυτούς τους λόγους, τόνισε ότι ήταν σημαντικό να διατηρηθεί ζωντανή η κληρονομιά του Τρότσκι στην Πρίγκιπο.
Η εκδήλωση, που διοργανώθηκε με την υποστήριξη του Δήμου Πριγκιποννήσων, προσέλκυσε σημαντικό ενδιαφέρον από τους κατοίκους των Πριγκιποννήσων, καθώς και από μαρξιστές και σοσιαλιστές από μακρινές γειτονιές της Κωνσταντινούπολης.
Μετάφραση Γιαν. Σιμ.
Δεν υπάρχουν σχόλια