Κάποιες άλλες κηδείες

                                                                                                ΑΠΟΨΗ

  Της Μαριάννας Τζιαντζή

49, 59, 69: τόσα χρόνια έζησαν ο Μανώλης Χιώτης, ο Γιάννης Παπαϊωάννου, ο Βασίλης Τσιτσάνης αντίστοιχα. Κοσμοπλημμύρα και στις τρεις κηδείες, τραγούδια και μπουζούκια που έκλαιγαν.

Ακούγοντας και απομαγνητοφωνώντας τους «Λαϊκούς Βάρδους» του Πάνου Γεραμάνη για τις ανάγκες του βιβλίου που ετοιμάσαμε με τη Ναυσικά Γεραμάνη, πέσαμε πάνω στην περιγραφή της κηδείας του Μανώλη Χιώτη από έναν φίλο και συνεργάτη του, τον δεξιοτέχνη του ακορντεόν Νίκο Μυλωνά. Τα «Ηλιοβασιλέματα» τραγούδησε το πλήθος την ώρα της ταφής και μάλιστα την ώρα που ο ήλιος βασίλευε: «το τελευταίο δειλινό».

Μέσω διαδικτύου μαθαίνουμε πως στην κηδεία του Βασίλη Τσιτσάνη το τραγούδι του αποχαιρετισμού στο Πρώτο Νεκροταφείο ήταν η «Συννεφιασμένη Κυριακή», το «ωραιότερο ελληνικό τραγούδι» όπως το έχουν χαρακτηρίσει. Σε μια φωτογραφία βλέπουμε τη Σωτηρία Μπέλλου και τους μουσικούς της λαϊκής ορχήστρας που έπαιζε μαζί του στο Χάραμα. Εν χορδαίς και οργάνοις μπροστά στον νεκρό. Για 20.000-30.000 κόσμο που συγκεντρώθηκε για το τελευταίο αντίο έγραφαν τότε οι εφημερίδες. 1984, τρίτος χρόνος του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, παρόντες ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Χαρίλαος Φλωράκης, ο Μίκης Θεοδωράκης.

Λίγο μετά τον θάνατο του Παπαϊωάννου, ο Βασίλης Τσιτσάνης τον αποχαιρετά με το «Τραγούδι του Γιάννη» που ερμήνευσε η Πόλυ Πάνου και ηχογραφήθηκε έναν χρόνο αργότερα, το 1973. «Έχω την αίσθηση πως ο θρήνος του Τσιτσάνη είναι εμφανής ακόμα και στο ταξίμι της εισαγωγής που παίζει ο ίδιος», γράφει ο Θανάσης Γιώγλου σε ένα αφιέρωμα στην ιστοσελίδα ogdoo για τα πολλά τραγούδια που γράφτηκαν για τον μπαρμπα-Γιάννη. (Στο ΥouTube μπορούμε να δούμε τον Τσιτσάνη να τραγουδά το ίδιο τραγούδι σε μια τηλεοπτική εκπομπή.)

Ούτε φωτογραφίες και βίντεο από κινητά, ούτε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση. Ούτε οι επικήδειοι διασώθηκαν, αν υπήρξαν επικήδειοι, όμως η «χρυσή καρδιά» του Παπαϊωάννου ακόμα λάμπει. 

Δεν επιχειρώ συγκρίσεις. Άλλες εποχές, άλλες συνθήκες γέννησαν τον Διονύση Σαββόπουλο, άλλες τους τρεις κορυφαίους του λαϊκού τραγουδιού που δεν έφτασαν στα βαθιά γεράματα, όπως δεν θα φτάσουν τα τραγούδια τους. Σε όποια όχθη και αν βρέθηκε ο Διονύσης Σαββόπουλος, τα παλιά τραγούδια του δεν υποτάχθηκαν: αθώα και ελεύθερα πετούν στον ουρανό της τέχνης, άμωμα στόματα θα βρεθούν να τα ξανατραγουδήσουν και ας τα οικειοποιούνται σήμερα «άπονες εξουσίες» - αν και όχι μόνον αυτές. 

Δεν προσπερνώ τη συγκίνηση που υπήρχε στα πρόσωπα και στα λόγια εκείνων που εκφώνησαν τους επικήδειους στη Μητρόπολη, όπως και στα πρόσωπα αυτών που ακολούθησαν τη νεκρική πομπή – και ανάμεσά τους πολλοί νέοι. (Φυσικά, δεν με άγγιξαν τα γουρλωμένα μάτια και η ποιητίζουσα δημαγωγία του Κυριάκου Μητσοτάκη.)

Τέλος, ας θυμηθούμε ότι οι συγγενείς του Δημήτρη Μητροπάνου και του Θάνου Μικρούτσικου δεν δέχτηκαν να γίνει η κηδεία των αγαπημένων τους δημοσία δαπάνη – ό,τι και αν αυτό σημαίνει.

 Για την αντιγραφή

                                                                       Ρωγμή στην ενημέρωση