Κλιματική κρίση: Να ξεριζώσουμε το Σύστημα

Προγραμματική και διεκδικητική πλατφόρμα των παγκόσμιων κινητοποιήσεων ενάντια στην κλιματική κρίση.

Είμαστε στο μέσο μιας κλιματικής κρίσης, της μαζικής εξάλειψης ειδών, μιας παγκόσμιας υγειονομικής πανδημίας, κοινωνικο-οικονομικών κρίσεων ανισότητας, και πολλών άλλων. Το παρόν σύστημα πασχίζει να προβάλει τις φωνές των πιο προνομιούχων μέσα από ένα ρατσιστικό αφήγημα περί λευκών σωτήρων, που παρουσιάζει τους λαούς του Παγκόσμιου Νότου σαν υπανάπτυκτους, φτωχούς, και άφωνους. Οι βιομηχανικές χώρες του Παγκόσμιου Βορρά έκαναν το ίδιο για αιώνες μέσα από την αποικιοκρατία, τον ιμπεριαλισμό, τη διαιώνιση των συστημικών ανισοτήτων και την εμμονή τους στην αιώνια ανάπτυξη. Ωστόσο, οι άνθρωποι στον Παγκόσμιο Νότο ή στις πλέον πληττόμενες περιοχές δεν είναι υπανάπτυκτοι, φτωχοί ή άφωνοι, αλλά πολεμάνε τις συνέπειες της αποικιοκρατίας και της νεοαποικιοκρατίας παρόλο που τους εξαναγκάζουν με κάθε μέσο να σιωπούν. Είναι δυνατοί, γενναίοι και συνειδητοί καθώς αγωνίζονται και πολεμάνε για αιώνες τις αιτίες που βρίσκονται στη ρίζα αυτών των κρίσεων, δηλαδή τα συστήματα καταπίεσης και αδικίας που δημιούργησαν οι πιο πλούσιοι του Παγκόσμιου Βορρά.

Οι ίδιες χώρες που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική κρίση είναι επίσης μεταξύ εκείνων που πλήττονται περισσότερο από την πανδημία COVID-19. Ενώ οι προνομιούχοι του Παγκόσμιου Βορρά έχουν καλύτερη πρόσβαση σε πόρους για να αντιμετωπίσουν την πανδημία, οι ΠΠΛΠ (Πλέον Πληττόμενοι Άνθρωποι και Περιοχές) στερήθηκαν συστηματικά και συστημικά αυτούς τους πόρους που είναι απαραίτητοι για να επιλυθεί η υγειονομική κρίση. Η πανδημία, που έρχεται πρώτη ανάμεσα σε άλλα μακροχρόνια πολιτικά και κοινωνικό-οικονομικά προβλήματα, συνεχίζει να ρημάζει τους ΠΠΛΠ και δυσκολεύει τις τοπικές κοινότητες και οργανώσεις να κινητοποιήσουν για το κλίμα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η άνιση διανομή των εμβολίων εμποδίζει επίσης πολλούς ΠΠΛΠ να μετέχουν σε σημαντικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων για το κλίμα όπως η συνάντηση κορυφής COP26 αργότερα φέτος στη Γλασκόβη. Κατά συνέπεια, ένα σημαντικό βήμα προς την επιδίωξη παγκόσμιας και διαθεματικής κλιματικής δράσης είναι να στηρίξουμε την έκκληση των κοινοτήτων ΠΠΛΠ για ίση πρόσβαση στα εμβόλια. Αυτό περιλαμβάνει, ανάμεσα σε άλλα πράγματα, την αναστολή των περιορισμών πνευματικής ιδιοκτησίας για τις τεχνολογίες εμβολίων COVID-19 καθώς αυτοί οι περιορισμοί στην πραγματικότητα, επιτρέπουν την παραγωγή μόνο στους βιομηχάνους του Παγκόσμιου Βορρά και, άρα, περιορίζουν την πρόσβαση των ΠΠΛΠ στα εμβόλια που τόσο έχουν ανάγκη. Άλλες πρακτικές όπως η συσσώρευση εμβολίων από τον Παγκόσμιο Βορρά πρέπει να σταματήσουν πάραυτα, και τα πλεονάζοντα εμβόλια να διανεμηθούν δωρεάν και άνευ όρων στους ΠΠΛΠ.

Η κλιματική κρίση αποτελεί άμεση απειλή για την ανθρώπινη ασφάλεια. Μόνο πέρυσι, το 2020, οι κλιματικές καταστροφές προκάλεσαν 30 εκατομμύρια περιπτώσεις εσωτερικής μετανάστευσης. Ωστόσο, το διεθνές δίκαιο εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει τους κλιματικούς πρόσφυγες ως “πρόσφυγες”. Στη Σύμβαση του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, που αποτελεί νομικό ντοκουμέντο-κλειδί για τα δικαιώματα των προσφύγων, δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά σε αίτια σχετιζόμενα με το κλίμα, γεγονός που αποτρέπει τους ανθρώπους που εγκαταλείπουν τις χώρες τους εξαιτίας ακραίων καιρικών γεγονότων να ζητήσουν άσυλο σε μια άλλη χώρα. Αυτό καταδεικνύει την έλλειψη προετοιμασίας από μέρους του παρόντος συστήματος, ακόμα και από νομική άποψη, απέναντι στην κρίσιμη κατάσταση που αντιμετωπίζουμε. Επιπλέον, οι κλιματικοί πρόσφυγες που βλέπουμε σήμερα προέρχονται από περιοχές που είναι ήδη από τις περισσότερο πληττόμενες, όχι μόνο από τη κλιματική κρίση, αλλά και από την εκμετάλλευση από χώρες του Παγκόσμιου Βορρά. Δηλαδή, οι κλιματικοί πρόσφυγες αντιμετώπιζαν ήδη καταστάσεις που απειλούσαν τη ζωή τους πριν εγκαταλείψουν τις χώρες τους. Η πάλη για κλιματική δικαιοσύνη σημαίνει ότι πολεμάμε αυτά τα προβλήματα, και μοχθούμε έμπρακτα για ένα κόσμο στον οποίο κανείς δεν αφήνεται στην τύχη του, ειδικά εκείνοι που είναι οι περισσότερο περιθωριοποιημένοι από το παρόν ρατσιστικό σύστημα.

Οι ιθαγενείς λαοί που στηρίχτηκαν για αιώνες στη φύση και στους φυσικούς πόρους έχουν πληγεί σοβαρά και απειλούνται από την κλιματική αλλαγή και τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων, που κλέβει τη γη τους και εξαφανίζει τον πολιτισμό τους για να προωθήσει την αποψίλωση των δασών και να καταστρέψει το φυσικό κόσμο. Η κλιματική κρίση και η κρίση της βιοποικιλότητας οδηγούν στην χωρίς προηγούμενο εξάλειψη της τοπικής χλωρίδας και πανίδας, και καταστρέφουν ολάκερα οικοσυστήματα. Γύρω στο 40% των φυτικών ειδών του κόσμου απειλούνται σήμερα με εξάλειψη εξαιτίας των ανθρωπογενών εκπομπών CO2, οι οποίες είναι κυρίως αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης και καύσης ορυκτών καυσίμων. Η αποψίλωση των δασών είναι σήμερα υπεύθυνη περίπου για το 10% των συνολικών εκπομπών CO2. Για να πετύχουμε κλιματική δικαιοσύνη πρέπει να προστατεύσουμε το φυσικό κόσμο από την απληστία των εταιρειών και των κυβερνήσεων κάνοντας την οικοκτονία να γίνει διεθνές έγκλημα. Για να γίνει αυτό, πρέπει να συμπαραταχθούμε με τους ιθαγενείς λαούς, που προστατεύουν το 80% της παγκόσμιας βιοποικιλότητας, και να ενωθούμε μαζί τους στον αγώνα για τα δικαιώματα τους στη γη, στους πόρους και στη ζωή.

Ο Παγκόσμιος Βορράς ευθύνεται περίπου για το 92% της υπέρβασης εκπομπών, γεγονός που τον καθιστά να είναι εκείνος που συμβάλλει περισσότερο από κάθε άλλο στις κλιματικές και περιβαλλοντικές κρίσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Η ιστορική εκμετάλλευση των λαών και των πόρων στις χώρες ΠΠΛΠ μας οδήγησε σε μια παγκόσμια υπερθέρμανση χωρίς προηγούμενο, στη κατάρρευση των οικοσυστημάτων και σε τεράστια ανισότητα καθώς οι πλέον πληττόμενοι άνθρωποι στις πλέον πληττόμενες περιοχές υποφέρουν ήδη από αυξανόμενες ξηρασίες, πλημμύρες, κατολισθήσεις, φονικούς καύσωνες, πείνα, έλλειψη στέγης, ασθένειες, και άλλα.

Επιπρόσθετα, πολλές δρόμοι καθαρών μηδενικών εκπομπών συνεπάγονται επικίνδυνες παρενέργειες για τους τοπικούς πληθυσμούς (όπως απώλεια γαιών μια και απαιτείται μεγάλος αριθμός εκταρίων για αναδάσωση) ή απλώς επιτρέπουν στις εταιρίες και στις κυβερνήσεις να πληρώσουν για σχέδια “απομάκρυνσης άνθρακα” (η αποτελεσματικότητα των οποίων έχει αμφισβητηθεί πάρα πολύ) χωρίς να αναλαμβάνουν τελικά τις ευθύνες τους περικόπτοντας τις εκπομπές. Χρειαζόμαστε συγκεκριμένα σχέδια και λεπτομερείς ετήσιους προϋπολογισμούς άνθρακα με οδικούς χάρτες και ορόσημα, όχι ασαφή σχέδια περί μηδενικών καθαρών εκπομπών που σκαρφίζονται αβασάνιστα οι ηγέτες του κόσμου.

Τελευταίες μελέτες έδειξαν ότι οι 1% πιο πλούσιοι εκπέμπουν πάνω από δύο φορές περισσότερο από το 50% των οικονομικά πιο περιθωριοποιημένων. Αν θέλουμε να αποφύγουμε τις χειρότερες συνέπειες της κλιματικής και της περιβαλλοντικής κρίσης, πρέπει να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές μας, πράγμα που σημαίνει ότι απο-επενδύουμε από τα ορυκτά καύσιμα και βάζουμε τέλος στην εξόρυξη, στην καύση, και στη χρήση τους, ειδικά στον Παγκόσμιο Βορρά.

Ένα σημαντικό βήμα στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι ο επαναπροσδιορισμός των χρηματοπιστωτικών ροών στον κόσμο. Κάθε συζήτηση για τα οικονομικά του κλίματος ξεκινάει με την αναγνώριση από τον Παγκόσμιο Βορρά του χρέους του προς τους ΠΠΛΠ, που προέρχεται τόσο από τις παρούσες συνέπειες της κλιματικής κρίσης, όσο και από την ιστορική και σημερινή συστημική λεηλασία των χωρών ΠΠΛΠ. Δεν αρκεί να χρηματοδοτούν οι βιομηχανίες του Παγκόσμιου Βορρά “πράσινες” αντισταθμίσεις για να πετύχουν τους καθαρούς μηδενικούς τους στόχους. Το κλιματικό τους χρέος στους ΠΠΛΠ θα πρέπει να εξοφληθεί μέσω επανορθώσεων και υποχρεωτικής στήριξης πρωτοβουλιών απάλυνσης και προσαρμογής που τις ορίζουν και τις διαχειρίζονται οι ενδιαφερόμενες κοινότητες. Επιπρόσθετα, οι χειρότεροι ρυπαντές (κυρίως από τον Παγκόσμιο Βορρά) πρέπει να φορολογηθούν, και οι ταμειακές ροές από κυβερνήσεις και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προς τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων πρέπει να επαναδιοχετευτούν στη πράσινη και δίκαιη μετάβαση.

Οι επανορθώσεις ζητήθηκαν αρχικά από το κίνημα φυλετικής δικαιοσύνης, και κατά συνέπεια το ένα δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς το άλλο. Οι κλιματικές επανορθώσεις συνεπάγονται ότι εκείνοι που φέρουν μεγαλύτερη ευθύνη για την κλιματική κρίση πρέπει να πληρώσουν επανορθώσεις στους ΠΠΛΠ για τις ζημιές και απώλειες στο βιοτικό επίπεδο, στις υποδομές, στις ζωές των κοινοτήτων που προκλήθηκαν από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ρίχνοντας το βάρος στα ταμεία προσαρμογής και αφήνοντας τους ΠΠΛΠ να αποφασίζουν πώς πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι επανορθώσεις, πράγμα που αρχίζει με την ακύρωση του χρέους των χωρών ΠΠΛΠ, είναι το ελάχιστο που πρέπει να κάνουν οι χώρες του Βορρά για να αποπληρώσουν το χρέος τους για τις ζημιές και τα τραύματα που προκάλεσαν στις χώρες του Παγκόσμιου Νότου.

Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να συνεχίσει ο κόσμος να αγνοεί τις κοινωνικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, επειδή όλες οι κοινωνικές ανισότητες επιδεινώνονται όταν οι κλιματικές και περιβαλλοντικές συνθήκες επηρεάζουν τις τοπικές κοινότητες, πλήττοντας κυρίως τις ήδη περιθωριοποιημένες κοινότητες όπως LGBTQ+, BIPOC (Μαύροι, ιθαγενείς και έγχρωμοι) και εθνοτικές μειονότητες.

Πρέπει να ενωθούμε, να ακολουθήσουμε τον ηγετικό ρόλο των υπερασπιστών και εργατών του περιβάλλοντος, να δυναμώσουμε τις φωνές των ΠΠΛΠ, και να απαιτήσουμε περισσότερο φιλόδοξη δράση από τους εκπροσώπους του Παγκόσμιου Βορρά. Μαζί θα παλέψουμε για ένα δίκαιο μέλλον στο οποίο κανείς δεν θα αφήνεται αβοήθητος στη τύχη του, επειδή οι απελευθερώσεις μας συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους. Οι ιστορικές νίκες της συλλογικής δράσης έχουν αποδείξει ότι η νεολαία χρειάζεται να συμπαραταχθεί με τη πολυθεματική, διαγενεακή πάλη για ένα καλύτερο μέλλον για όλους και όλες. Ένα μέλλον όπου οι άνθρωποι και ο πλανήτης είναι πάνω από τα κέρδη.

Μετάφραση και επιμέλεια: Γιώργος Μητραλιάς

Αναδημοσίευση από: www.contra-xreos.gr

                                                                                      Ρωγμή στην ενημέρωση