ΒΥΡΩΝΑΣ: Κέντρο Μελέτης Χορού «Ισιδώρας και Ραϋμόνδου Ντάνκαν»

Η περιοχή που ζούμε -αργότερα διαμορφώθηκε και ονομάστηκε δήμος Βύρωνα- μαζί με τη Καισαριανή, τη Νίκαια, τη Νέα Ιωνία αποτελεί μία από τις πρώτες περιοχές της Ελλάδας, που υποδέχθηκε μεγάλο αριθμό μικρασιατών προσφύγων, μετά την καταστροφή του 1922.

Από τα τέλη του 1922 άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτες πρόχειρες προσφυγικές κατοικίες μετά το Παγκράτι, στην περιοχή της Γέφυρας και του Αγ. Λαζάρου που αποτέλεσαν και τον πρώτο αρχικό Συνοικισμό (29-4-1923). Στις 16-4-1924 ο συνοικισμός ονομάσθηκε Βύρωνας. Πήρε το όνομα του φιλέλληνα Λόρδου Μπάιρον. Ο Βύρωνας είναι ο πρώτος προσφυγικός συνοικισμός στην Ελλάδα, που δεν του δόθηκε ονομασία μικρασιατικής προέλευσης. Δεν αποκλείεται να είναι και ο μόνος (στοιχεία από το βιβλίο του Α. Κοκόλια).

Με αφορμή την συμπλήρωση των 100 χρόνων από την μικρασιατική καταστροφή, από τις σελίδες της ιστοσελίδας μας "Ρωγμή στην Ενημέρωση" θα παρουσιάσουμε διάφορες πτυχές από την ιστορία της πόλης μας.

Μιας πόλης που δημιουργήθηκε ουσιαστικά -αλλά όχι μόνο- από τους πρόσφυγες της μικρασιατικής καταστροφής.

Ήδη έχουμε αναφερθεί στο Ταπητουργείο. Μία ιδιαίτερη μελέτη και διπλωματική εργασία της Φανής Ποταμίτη (διαβάστε εδώ: ΒΥΡΩΝΑΣ:100 χρόνια από την μικρασιατική καταστροφή - Η ιστορία του Ταπυτουργείου). 

Σήμερα αναφερόμαστε στο Κέντρο Μελέτης Χορού «Ισιδώρας και Ραϋμόνδου Ντάνκαν» που αποτελεί ένα πολιτιστικό κόσμημα για την πόλη μας, που ασφαλώς θα μπορούσε να γίνει καλύτερο. 

Ιδιαίτερη αναφορά θα κάνουμε στη ζωή και το έργο της μεγάλης χορεύτριας και δασκάλας χορού Ιζαντόρα - Ισιδώρα Ντάνκαν.

Η ζωή και το έργο της Ιζαντόρα - Ισιδώρα Ντάνκαν

Ισιδώρα Ντάνκαν, μια σύγχρονη νύφη η οποία χόρευε αιθέρια, ερωτευόταν παθιασμένα, ζούσε την ζωή της στα κόκκινα, όπως κόκκινη ήταν και η ιδεολογία της. 

Μια γυναίκα που την ερωτεύτηκε ως και ο ίδιος ο θάνατος, τόσο που δεν μπορούσε, να μην της χαρίσει μια θεαματική έξοδο όπως άξιζε στην ταραχώδη ζωή της.

Η Ισιδώρα Ντάνκαν γεννήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο στις 26 Μαϊου 1877 και πέθανε στη Νίκαια της Γαλλίας στις 14 Σεπτεμβρίου 1927. Ήταν Αμερικανίδα χορεύτρια και δασκάλα χορού, ενώ θεωρείται πρωτοπόρος του μοντέρνου χορού.

Η μητέρα του μοντέρνου χορού 

Οι γονείς της ήταν αρχικά εύποροι. Ο πατέρας της ένας τραπεζίτης ο οποίος θα χάσει την περιουσία του έπειτα από ένα οικονομικό σκάνδαλο, όταν εκείνη θα είναι πολύ μικρή. Η οικογένεια χωρίζει. Εκείνη και τα αδέρφια της ζούνε κάτω από συνθήκες φτώχειας και αναγκάζονται να διδάσκουν στα υπόλοιπα παιδιά της γειτονιάς τους διάφορα μαθήματα ώστε να εξασφαλίσουν ένα εισόδημα.

Επιλέγει το χορό. Είχε εγκαταλείψει το σχολείο στα 10 της χρόνια μιας και υπήρξε κάκιστη μαθήτρια. Μόνο ο χορός την ενδιέφερε αλλά και αυτός προσαρμοσμένος στα δικά της μέτρα.

Με την φαντασία της έπλαθε νέες χορογραφίες από έφηβη και συχνά με υπερηφάνεια της επιδείκνυε στις σχολές χορού που είχε πάει για να διδαχτεί η ίδια. Φυσικά μία τέτοια ‘’επαναστατικότητα’’ από μαθήτρια δεν ήταν ανεκτή! 

Οι σχολές της εποχής είχαν αυστηρότητα και πειθαρχία. Οι τεχνικές του μπαλέτου έπρεπε να εκτελούνται άψογα καθότι ο θεατής θα έκρινε το ταλέντο του χορευτή και την επιτυχία ενός έργου βασισμένος στο πόσο άρτια απέδιδε τις τεχνικές.

Η Ισιδώρα ονειρευόταν ένα άλλο είδος χορού. 

Διδάχτηκε για λίγο μπαλέτο, αλλά τελικά επαναστάτησε ενάντια σε αυτό, θεωρώντας το αφύσικο, περιοριστικό και στρεβλό. 

Ήθελε η κίνηση να πηγάζει μέσα από όλο το σώμα του χορευτή σαν εκείνος να συμμετέχει σε ένα ηδονιστικό γλέντι και το κορμί του να δείχνει πως αφήνεται στην ροή του αέρα, στην ερωτική επιθυμία που υπάρχει στην ατμόσφαιρα χωρίς ποτέ να εκχυδαΐζεται σε σωματική πραγμάτωση αλλά αντίθετα να ανυψώνεται και να ενώνεται με το θείο.

Κατάφερε να την διώξουν από όλες τις σχολές χορού λόγω απειθαρχίας και απρέπειας.

Απογοητευμένη από τον συντηρητισμό της Αμερικής στα 20 της χρόνια βρίσκεται στο Λονδίνο. Εκεί έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό μέσω των εκθεμάτων στο Εθνικό Μουσείο αλλά και από προσωπικές συλλογές πλούσιων οικογενειών της εποχής. Για να βγάζει τα προς το ζην δίνει δικές στις παραστάσεις χορού στα σαλόνια ευκατάστατων οικογενειών.

Βλέποντας τις ελληνικές παραστάσεις πάνω στα αγγεία εμπνέεται από την ελληνική μυθολογία, η οποία ταίριαζε γάντι στις αντιλήψεις της. Ο διονυσιακός χαρακτήρας του ελληνικού πολιτισμού ταίριαζε με την φιλήδονη Ντάνκαν, η οποία επιθυμούσε να ‘’σπάσει’’ τα σώματα των χορευτών και να τα καλουπώσει σε καινούργιες τεχνικές και κινήσεις.

Το προσωπικό της χορευτικό ύφος, επηρεασμένο από τη φύση, τα κύματα και την κίνηση των δέντρων, από τα αρχαιοελληνικά γλυπτά και από τη φιλοσοφική σκέψη των Fr. Nietzsche και Havelock Ellis βασιζόταν στη ροή της κίνησης του σώματος με έναν τρόπο που για την ίδια εξέφραζε τους ρυθμούς της φύσης και τα πιο ευγενή αισθήματα του ανθρώπου.

Πίστευε ότι η πηγή όλων των κινήσεων βρισκόταν στο ηλιακό πλέγμα και ο χορός της, αντίθετα με το μπαλέτο, έδινε σημασία στη χρήση της βαρύτητας και του βάρους του σώματος.

Χόρευε με τα πόδια της γυμνά και χωρίς παπούτσια φορώντας ανάλαφρα κοστούμια και επαναστάτησε ενάντια στην άποψη της εποχής της ότι η κλασική μουσική δεν ήταν κατάλληλη για χορογραφία. Η ίδια χρησιμοποίησε μουσικές των Beethoven, Chopin, Mendelssohn, Schubert και άλλων.

Η επαγγελματική της καριέρα ως ηθοποιού ξεκίνησε στο θίασο του Augustin Daly και το 1897 μετακόμισε με την οικογένειά της στο Λονδίνο όπου προσέγγισε την αρχαία ελληνική τέχνη και διαμόρφωσε τις ιδέες της για το χορό. 

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχει αρχίσει να κλυδωνίζεται και οι δυτικές δυνάμεις ήδη σκέφτονται ποια κομματάκια θα μπορούσαν να προσαρτήσουν σαν μελλοντικές αποικίες ή προτεκτοράτα. Αναπτύσσεται μια συμπάθεια προς τους καταπιεσμένους λαούς και την ξεχωριστή πολιτισμική ταυτότητα τους η οποία συμφωνεί σε πολλές περιπτώσεις -όπως και με την ελληνική- με τον αρχαίο πολιτισμό κάνοντας μια υπερπήδηση αιώνων.

Ο κόσμος της τέχνης εμπνέεται από την ανατολή και τους αρχαίους πολιτισμούς, όπου το σώμα φαίνεται να απελευθερώνεται από τα δεσμά της συντηρητικής δύσης. Ο οριενταλισμός ή ανατολισμός θα επηρεάσει βαθιά τον δυτικό πολιτισμό στα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι περίπου και την δεκαετία του ‘30. 

Η ανατολή ιδιαίτερα, και η Ελλάδα μαζί με αυτή, μυθοποιείται και αποτυπώνεται στην συνείδηση των ευρωπαίων σε ένα αντιθετικό δίπολο: Στο ένα άκρο είναι η λογική δύση η οποία αναγνωρίζει τον εαυτό της σαν κάτι το ανώτερο από την ανατολή αλλά στο άλλο άκρο υπάρχει μια νοσταλγία για ένα χαμένο (ερωτικό) παράδεισο που έχει μείνει ακόμα στις χώρες της ανατολής. 

Το 1900 ταξιδεύει στο Παρίσι και εμπνέεται από την διεθνή έκθεση. Το Παρίσι έχει αγκαλιάσει παράφορα τον οριενταλισμό τόσο στην τέχνη όσο και στην πολιτική. Μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια η τεχνική της Ντάνκαν έχει γίνει πασίγνωστη σε ολόκληρο το κόσμο. Εκείνη περιοδεύει ασταμάτητα σε Ευρώπη και Αμερική. Η φιλοσοφία της για τον χορό και την υψηλή τέχνη την καθιστά ωστόσο ανικανοποίητη.

Δεν επιθυμεί να γίνει άλλη μια ‘’διασκεδαστική χορεύτρια’’ που θα βγάζει χρήματα. Σιχαίνεται τα συμβόλαια και -όπως ο χορός της- θέλει να είναι ελεύθερη να διδάσκει και να δίνει στον κόσμο την δυνατότητα να εκφράζεται μέσω του χορού. 

Ξεκίνησε δίνοντας ρεσιτάλ σε σπίτια και γκαλερί και το 1902 με την οικονομική στήριξη της Loie Fuller (επίσης πρωτοπόρου του μοντέρνου χορού) έδωσε παραστάσεις στη Βιέννη και τη Βουδαπέστη. Η πρώτη της παράσταση στο Παρίσι, στο θέατρο Sarah Bernhardt το 1903 δεν είχε πολύ μεγάλη απήχηση, σε αντίθεση με τις εμφανίσεις της το 1909, που συνέπεσαν με τις εμφανίσεις των ρωσικών μπαλέτων του Ντιαγκίλεφ. 

Το 1904 θα ανοίξει στο Βερολίνο την πρώτη της σχολή όπου από μέσα θα ξεπηδήσουν οι έξι υιοθετημένες κόρες της γνωστές ως ‘’ISADORABLES’’. Αυτά τα έξι κορίτσια (Άννα, Μαρία - Τερέζα, Ίρμα, Λισελ, Γκρέτελ και Έρικα) θα συνεχίσουν το έργο της μετά το θάνατο της. Είναι οι καλύτερες και πιο αγαπημένες της μαθήτριες. Τις προστατεύει και τις φροντίζει ακριβώς όπως και τα δικά της παιδιά.

Το 1914 λόγω του πολέμου θα μεταφέρει την σχολή της στην Αμερική ενώ το 1921 ανοίγει μια νέα σχολή στην Μόσχα.

Η Ντάνκαν δεν είναι η μόνη καλλιτέχνιδα που επηρεάστηκε εκείνη την εποχή από την μυθολογία και τον ερωτισμό, αλλά ήταν εκείνη που τόλμησε σαν πρωτοπόρος να το φέρει σαν νέα πνοή στο χορό.

Η Ισιδώρα Ντάνκαν εμπνεόταν από την αρχαία μυθολογία, αγνοούσε την σύγχρονή της Ελλάδα και τους Έλληνες και ζούσε με το πνεύμα των αρχαίων. Στον χορό της αναζητούσε το πνεύμα στις στάσεις των αρχαιοελληνικών αγγείων και εμφανιζόταν με κοντή ελληνότροπη χλαμύδα με γοητευτικές πτυχώσεις, που αναδείκνυαν τις καμπύλες και τη ροή της κίνησης αφήνοντας γυμνές τις γάμπες και τα πόδια ξυπόλητα.

Το 1903 επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα μαζί με την οικογένειά της. 

Στην Ελλάδα η Ντάνκαν αφιερώθηκε στη μελέτη της ορχηστικής (τέχνης του χορευτή) των αρχαίων Ελλήνων, όπως αυτή εκφραζόταν εικαστικά στη γλυπτική και την αγγειογραφία. 

...Βλέποντας τον Παρθενώνα, μας φάνηκε πως αγγίξαμε το κορύφωμα της τελειότητας. Αναρωτιόμαστε γιατί έπρεπε να φύγομε από την Ελλάδα αφού εβρήκαμε στην Αθήνα όλα όσα ευχαριστούσανε την αισθητική μας αντίληψη […] Ήταν ένα καθαρά πνευματικό προσκύνημα, και πίστευα πως το πνεύμα που αναζητούσα ήτανε η αόρατη Αθηνά που κατοικούσε ακόμη στον ερειπωμένο Παρθενώνα. Έτσι αποφασίσαμε πως η γενιά των Ντάνκαν θα έμενε αιωνίως στην Αθήνα και θα χτίζαμε ένα ναό που θα μας εκπροσωπούσε.

...Εξερευνήσαμε τον Κολωνό, το Φάληρο και όλες τις λαγκαδιές της Αττικής, χωρίς όμως να βρούμε τίποτε άξιο λόγου για το Ναό μας. 

...Τελικά, μια μέρα σ’ έναν περίπατο προς τον Υμηττό, απ’ όπου έχομε το περίφημο μέλι, βρήκαμε ένα ύψωμα κι ο Ρέυμον ξαφνικά ακούμπησε το ραβδί του χάμω και φώναξε: «Κοίτα, είμαστε στο ίδιο ύψος με την Ακρόπολη!». Και πραγματικά, κοιτάζοντας προς τη Δύση, είδαμε το Ναό της Αθηνάς σε εντυπωσιακή ομοιότητα του χώρου, αν και μας χώριζαν τουλάχιστον τέσσερα χιλιόμετρα.

[…]Πράγματι, μετά από αρκετό ψάξιμο βρίσκουν ένα οικόπεδο στους πρόποδες του Υμηττού στην περιοχή του Κοπανά (στον σημερινό Βύρωνα). Τότε αγόρασε ένα οικόπεδο από τους αδελφούς Γκιώνη, στη θέση Κοπανάς στην περιοχή του Υμηττού. 

...Το επόμενο βήμα ήτανε να βρούμε χαρτί και αρχιτεκτονικά εργαλεία για να κάνουμε τα σχέδια του σπιτιού. Ο Ρέυμον εβρήκε ακριβώς το πρότυπο που επιθυμούσαμε στο σχέδιο του Παλατιού του Αγαμέμνονα. Περιφρόνησε τη βοήθεια του αρχιτέκτονα και πήρε μόνος του εργάτες και άλλους να κουβαλήσουν την πέτρα. Αποφασίσαμε πως η μόνη πέτρα που θα ταίριαζε για το Ναό μας θα ήτανε το μάρμαρο της Πεντέλης που απ' τις λαμπερές πλαγιές της είχανε πελεκηθεί οι ευγενικές κολώνες του Παρθενώνα. Αλλά ωστόσο παραδεχτήκαμε με μετριοφροσύνη την κόκκινη πέτρα που βρισκότανε στους πρόποδες του βουνού […] 

Έπειτα άρχισε το χτίσιμο και έχτισε εκεί, στο λόφο του Κοπανά, στην περιοχή του σημερινού Βύρωνα, ένα σπίτι που ο αδελφός της Ρέιμοντ ονόμασε «Παλάτι του Αγαμέμνονα» (σήμερα είναι γνωστό ως «Σπίτι της Ντάνκαν» και βρίσκεται στον δήμο Βύρωνα...

Εκεί, ο Raymond Duncan με τη βοήθεια του Αλέξανδρου Φιλαδελφεύα σχεδιάζει και κατασκευάζει ένα σπίτι βασισμένο στα σχέδια του παλατιού του Αγαμέμνονα.

(Απόσπασμα από την αυτοβιογραφία της ΝΤΑΝΚΑΝ) 

Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Ελλάδα και έχοντας υιοθετήσει "αρχαίοελληνικό" ένδυμα που τραβούσε τα βλέμματα των ντόπιων, πραγματοποίησαν αρκετές μικρές εκδρομές σε μέρη που είχαν αρχαιολογικό ενδιαφέρον όπως η Ελευσίνα και ο Κολωνός. 

Η Ισιδώρα πραγματοποίησε το όνειρό της να χορέψει κάτω από το βράχο της Ακρόπολης στο αρχαίο θέατρο του Διονύσου. Πριν φύγει για τη Βιέννη, εξασφάλισε το Δημοτικό και το Βασιλικό Θέατρο για παραστάσεις, οι οποίες σύμφωνα με τον τύπο της εποχής προσέλκυσαν μεγάλο πλήθος και σημείωσαν αξιοσημείωτη επιτυχία.

Η ζωή της Ισιδώρα Ντάνκαν ήταν σημαδεμένη από τραγωδίες. 

Τα έργα της τροφοδοτούνταν από την ενέργεια και το φιλελεύθερο πνεύμα της και από την γεμάτη πάθος και τραγωδίες ζωή της.

Είχε διάφορες σχέσεις, παρά τις κοινωνικές συμβάσεις, μεταξύ άλλων, με τον Βρετανό σκηνοθέτη Edward Gordon Craig, με τον εκατομμυριούχο ιδιοκτήτη της ομώνυμης εταιρείας Paris Singer και με τον Ρώσο ποιητή Sergei Esenin, ο οποίος τρελάθηκε και αυτοκτόνησε το 1925.

 

Το πρώτο παιδί της γεννήθηκε το 1906, στην Ολλανδία, από τον ερωτικό δεσμό της με τον ηθοποιό Edward Gordon Craig, τον οποίο αρνήθηκε να παντρευτεί. Το 1909 συνάντησε τον Αμερικανό Paris Singer, κληρονόμο της βιομηχανίας των μηχανών ραπτικής και γέννησε το δεύτερο παιδί της, χωρίς γάμο. 

Ο Singer της αγόρασε μια βίλα στο πολυτελές προάστιο του Παρισιού Neuilly-sur-Seine για να ανοίξει σχολή χορού. 

Το 1913, σε ένα τραγικό δυστύχημα στο Παρίσι, η Ντάνκαν έχασε τα δύο παιδιά της, γεγονός που δεν μπόρεσε να ξεπεράσει ποτέ.

Η Ντέιρντρε το 7χρονο κορίτσι της και το 3χρονο αγόρι της ο Πάτρικ, μαζί με τη γκουβερνάντα (νταντά τους) βρίσκουν το θάνατο από πνιγμό μέσα στα βουρκώδη νερά του Σηκουάνα. Ο οδηγός του αυτοκινήτου αναγκάστηκε να σταματήσει για να αποφύγει ένα τρακάρισμα. Βγαίνοντας από το αυτοκίνητο για να βάλει μπροστά τη μανιβέλα, ξέχασε να βάλει χειρόφρενο, με αποτέλεσμα το όχημα να κινηθεί και να πέσει στον Σηκουάνα. Ο μύθος λέει πως χόρεψε στην κηδεία των παιδιών της αλλά στην πραγματικότητα εκείνη είχε μείνει ανέκφραστη, παγωμένη μπροστά στα μικρά φέρετρα.

Από εκείνη την στιγμή τίποτα δεν θα είναι το ίδιο για εκείνη. 

Συγκλονισμένη η Ντάνκαν προσπάθησε να ξεπεράσει την απώλεια των παιδιών της με μια σειρά από περιοδείες οι οποίες δεν είχαν ανάλογη επιτυχία με τις προηγούμενες.

Πέφτει σε βαριά κατάθλιψη, παίρνει κιλά, αποσύρεται από το χορό. 

Λίγες μέρες μετά το θάνατο των παιδιών της η πήγε για ένα σύντομο διάστημα στην Κέρκυρα για να συνέλθει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Απομονώνεται με φίλους και τα αδέρφια της στο νησί της Κέρκυρας. Αμελεί σχεδόν τα πάντα γύρω της. Γεμίζει χρέη. Χαλά φιλίες και συνεργασίες χρόνων.

Η Ισιδώρα ικετεύει τον νεαρό Ιταλό γλύπτη Ρομάνο Ρομανέλι να κοιμηθούν μαζί ώστε να ξαναγίνει μητέρα. Τελικά τον πείθει και ξεκινούν τις προσπάθειες. Μένει έγκυος και γεννά ένα αγόρι στις 13 Αυγούστου του 1914, το οποίο πεθαίνει λίγες ώρες αργότερα.

Δύο χρόνια αργότερα ταξίδεψε για δεύτερη φορά στην Αθήνα, που ζούσε σε ένα κλίμα έντονου διχασμού σχετικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.

Η Ντάνκαν εγκαταστάθηκε στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία και σε μια έξαρση πολιτικού ενθουσιασμού βγήκε στην πλατεία Συντάγματος σε ένδειξη υποστήριξης του Βενιζέλου. Εκεί χόρεψε τραγουδώντας τη Μασσαλιώτιδα και αναφωνώντας ‘Vive La France!’, όμως η κατάσταση στη χώρα ήταν πολύ ταραχώδης και το ταξίδι της δεν κράτησε πολύ.

Κατά τη διάρκεια του τελευταίου της ταξιδιού στην Αθήνα, το καλοκαίρι του 1920, η Ντάνκαν απογοητεύτηκε έντονα, όταν αντίκρισε το σπίτι στον Κοπανά (Βύρωνα) κατεστραμμένο και κατοικημένο από ντόπιους βοσκούς.

(Το σπίτι της Ισιδώρας και του Ραϊμόνδου Ντάνκαν, το "Ανάκτορο του Αγαμέμνονα", πριν την ανακατασκευή του).

Αργότερα όμως, σύμφωνα με την αυτοβιογραφία της, τιμήθηκε από τον ίδιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο Παναθηναϊκό στάδιο με ένα δάφνινο στεφάνι. 

Τελικά, η Nτάνκαν έφυγε από την Αθήνα με αφορμή την πολιτική αναταραχή που προκάλεσε ο θάνατος του βασιλιά Αλέξανδρου από το δάγκωμα ενός πιθήκου που κρατούσε ως κατοικίδιο!

Προσπαθεί να αναστήσει πάλι την καριέρα της και τα καταφέρνει. 

Γυρνά στην Αμερική και ασχολείται με την σχολή της. Η συμπάθεια της για την κομμουνιστική ιδεολογία έχει ξεκινήσει πριν την Οκτωβριανή επανάσταση και το 1917 αισθάνεται αισιοδοξία όπως πολλοί καλλιτέχνες της εποχής της. Πολιτογραφείται Σοβιετική πολίτης και δεν χάνει ευκαιρία, ακόμα και πάνω στην σκηνή, να μιλήσει για την ιδεολογία της.

Στην Βοστώνη μένει γυμνόστηθη μπροστά στο κοινό και κουνώντας ένα κόκκινο μαντήλι τους λέει ‘’Αν αυτό είναι κόκκινο, τότε και εγώ είμαι κόκκινη‘.’ Φυσικά και ο αμερικανικός τύπος δεν της χαρίζεται. Πολλοί εμφανίζονται να σχολιάζουν πως πλέον το κορμί της δεν ήταν νεανικό, ευλύγιστο και λεπτό όπως παλιά.

Η Ισιδώρα ήταν εξαιρετικά δημοφιλής, στη Ρωσία. 

Το 1921 ανοίγει την σχολή της στην Μόσχα και ταυτόχρονα παντρεύεται τον κατά 18 χρόνια μικρότερό της Σεργκέι Γεσένιν, έναν διάσημο -τότε- Ρώσο ποιητή. Δυστυχώς η Σοβιετική Ένωση δεν ήταν όπως την περίμενε. 

Εξέφρασε θερμά τη συμπάθειά της για το νέο Σοβιετικό καθεστώς και άνοιξε σχολή στη Μόσχα το 1921. Χορογράφησε επίσης δύο έργα για την κηδεία του Λένιν και περιόδευσε στην Ουκρανία χαρίζοντας τα χρήματα των παραστάσεων στους φτωχούς.

Παρά τις υποσχέσεις πως θα στήριζαν την σχολή της χρηματοδοτώντας της σύντομα βρέθηκε να κολυμπά στα χρέη ενώ ο γάμος της παρέπαιε εξίσου. Ένα χρόνο μετά εγκαταλείπει το 1922 τον σύζυγο της, ο οποίος θα αυτοκτονήσει το 1925.

Το 1924 έφυγε από τη Ρωσία πάμπτωχη και εγκαταστάθηκε στη Νις της Γαλλίας το 1925, όπου έδωσε λίγες παραστάσεις. 

Από εδώ αρχίζει η αντίστροφη πορεία της. Γίνεται αλκοολική και κάνει απόπειρα αποτυχημένης αυτοκτονίας στην Κυανή Ακτή.

Το περιοδικό ‘’The New Yorker’’ τον Ιανουάριο του 1927 δεν της χαρίζεται καθόλου. Την περνά από ψιλό κόσκινο ειρωνευόμενο την αντιαμερικανισμό της, τις ψευδαισθήσεις που έτρεφε για την Σοβιετική Ένωση και την καλλιτεχνική ζωή εκεί, την σχεδόν ανύπαρκτη καριέρα της, τα περασμένα της μεγαλεία.

Γράφει σε ένα σημείο η δημοσιογράφος Τζάνετ Φλάνερ: "Είναι η τελευταία από τις τρεις μεγάλες γυναικείες προσωπικότητες που γέννησε ο αιώνας μας". 

Έχουν γραφτεί πολλά για την ερωτική της ζωή. 

Ήταν γνωστό πως ήταν αμφιφυλόφιλη και διατηρούσε ερωτικές σχέσεις με δύο από τις πιο διάσημες λεσβίες της εποχής της: την Λίνα Πολέττι λεσβία φεμινίστρια και την Μερσέντες Ντε Αουγκούστα ποιήτρια και θεατρική συγγραφέα. Ήταν εξίσου γνωστός και ο τίτλος της σαν ‘’Τρίτο πρόσωπο‘’ σε πολλούς γάμους της εποχής.

Το πρώτο της παιδί γεννιέται εκτός γάμου από τον ήδη παντρεμένο σκηνογράφο, σκηνοθέτη και ηθοποιό Έντουαρντ Γκόρντον Γκρεγκ και ακολουθεί δεύτερο παιδί εκτός γάμου με άλλον πατέρα το 1910. Αυτή την φορά ευτυχής γονιός ήταν ο εξίσου παντρεμένος Παρί Σίνγκερ, γόνος της γνωστής οικογενείας των ραπτομηχανών ‘’SINGER’’.

Δεν την νοιάζει που είναι ανύπανδρη μητέρα και τι θα πει ο κόσμος. Απορρίπτει οποιαδήποτε πρόταση γάμου της γίνεται και προτιμά να φλερτάρει ασύστολα, να κοιμάται με όποιον/όποια της γυαλίσει και να ζει τον έρωτα από το ουράνιο μεγαλείο έως το πάτο του. Όταν είναι ερωτευμένη δημιουργεί και το κορμί της πάλλεται μέσα σε νέες κινήσεις και τεχνικές ενώ όταν χωρίζει ή χάνει το ενδιαφέρον της βυθίζεται εξίσου σε μια δημιουργική θλίψη με πιο αργές νωχελικές κινήσεις σαν να ξεψυχά όπως ακριβώς και το συναίσθημα του έρωτα μέσα της.

Το Μάιο του 1927 έδωσε το τελευταίο της ρεσιτάλ στο Παρίσι

Τις 14 Σεπτεμβρίου του 1927 σε ηλικία 50 χρονών επιβιβάζεται στο αυτοκίνητο του Ιταλο-γάλλου μηχανικού Μπενουά Φαλτσέτο στην Νίκαια της Γαλλίας. Αποχαιρετά τους φίλους της λέγοντας πως πρόκειται να κάνει έρωτα στο ξενοδοχείο με το νεαρό μηχανικό. Τυλίγει το μαντήλι της ευτυχισμένη γύρω από το λαιμό της και χαμογελαστή κατευθύνεται στο αμάξι. 

Μια φίλη της, εκείνη που της δώρισε το μαντήλι, της φωνάζει να το μαζέψει. Είναι μακρύ και ανεμίζει. Εκείνη αχνογελά. Αγαπούσε πάντα τον αέρα και την αγαπούσε και εκείνος. Τουλάχιστον όταν ήταν νέα και χόρευαν μαζί.

Το μαντήλι της ανεμίζει τριγύρω της στο ανοιχτό αυτοκίνητο. Σε μια στιγμή μπλέκεται στον άξονα της ρόδας.

Ένα απίστευτα τραγικό φινάλε για μια γυναίκα που ήδη είχε θρηνήσει δυο παιδιά από ένα εξίσου τραγικό δυστύχημα. Το μαντήλι σφίγγει γύρω από το λαιμό της και εκείνη φεύγει από την ζωή βίαια.

Ο θάνατος της επέβαλλε την τελευταία της χορευτική κίνηση που, κατά τραγική ειρωνεία, ήταν η απόλυτη απότομη ακινησία. Ζήλεψε ο θάνατος, εκείνα τα σεντόνια του ξενοδοχείου που θα γέμιζαν από έρωτα, ζωή και κίνηση! 

Σκοτώθηκε όταν το φουλάρι της πιάστηκε στη ρόδα του ανοιχτού της αυτοκινήτου.

ΠΗΓΕΣ: duncandancecenter.org, koutipandoras.gr, iefimerida.gr, iefimerida.gr, Βικιπαιδεια, Wikipedia

Κέντρο Μελέτης Χορού «Ισιδώρας και Ραϋμόνδου Ντάνκαν» στο Βύρωνα

Κόσμημα για τον πολιτισμό στην πόλη του Βύρωνα, που μετράει ήδη 119 χρόνια ζωής!

Το Κέντρο Μελέτης Χορού Ισιδώρας & Ραϋμόνδου Ντάνκαν είναι ένα Κέντρο Έρευνας για το Χορό, ένα διεθνές σημείο συνάντησης, πηγή πληροφόρησης και έμπνευσης για καλλιτέχνες του Χορού και για μέλη της τοπικής κοινωνίας, παιδιά και ενήλικες. Κύριοι άξονες της λειτουργίας του Κέντρου είναι η εκπαίδευση, η δημιουργία και η έρευνα.

 

Ιστορικά στοιχεία

Το Κέντρο Μελέτης Χορού Ισιδώρας & Ραϋμόνδου Ντάνκαν στεγάζεται σε ένα ανεκτίμητης ιστορικής αξίας και αρχιτεκτονικής ιδιαιτερότητας κτίριο, στο λόφο της Αύρας (Κοπανά), το οποίο σχεδιάστηκε και κτίστηκε το 1903 από τον Ραϋμόνδο Ντάνκαν, αδελφό της Ισιδώρας Ντάνκαν. 

Το 1980 ο δήμος Βύρωνα, ανταποκρινόμενος στο αίτημα διεθνών οργανισμών για το Xορό και τιμώντας το έργο και την προσφορά της Ισιδώρας Ντάνκαν, ανέλαβε την ανακατασκευή του κτιρίου, αφιερώνοντας τον χώρο ξανά στην τέχνη του χορού. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1992. 

Σχεδιασμένος σύμφωνα με τα πρότυπα του ανακτόρου του Αγαμέμνονα στις Μυκήνες, πρόκειται για έναν από τους ελάχιστους διεθνώς χώρους που έχουν χτιστεί ειδικά για το Xορό. 

Το Κέντρο Ντάνκαν είναι:

• ένα δυναμικό Κέντρο Χορού, αφιερωμένο στη χορογραφική έρευνα και δημιουργία
• χώρος εκπαίδευσης, όπου παιδιά όλων των ηλικιών και δυνατοτήτων και ερασιτέχνες μπορούν να εξερευνήσουν, να ανακαλύψουν και να αναπτύξουν τις τεχνικές και καλλιτεχνικές τους ικανότητες στην τέχνη του χορού
• ένα διεθνές σημείο φιλοξενίας (residency center) και συνάντησης για πειραματικά, ερευνητικά προγράμματα
• εταίρος σε διεθνή δίκτυα και ευρωπαϊκά προγράμματα για τη σύγχρονη χορογραφική δημιουργία
• σημείο συνάντησης πρακτικής, θεωρίας και έρευνας, για προγράμματα που εξερευνούν το χορογραφικό, εκπαιδευτικό, φιλοσοφικό υπέδαφος του χορού
• χώρος ανταλλαγής, διαλόγου και αλληλεπίδρασης ανάμεσα στους καλλιτέχνες, το κοινό και μέλη της τοπικής κοινωνίας,
• πλαίσιο υποστήριξης για τους νέους καλλιτέχνες στην αρχή της καριέρας τους,
• σημείο αναφοράς και πηγή έμπνευσης για τη διεθνή χορευτική και ακαδημαϊκή κοινότητα, που μελετά το έργο και τη φιλοσοφία της Ισιδώρας και του Ραϋμόνδου Ντάνκαν (* guide Michelin 2013) χώρος παρουσίασης χορογραφικών έργων.

Το Κέντρο Χορού Ισιδώρας & Ραϋμόνδου Ντάνκαν υλοποίησε τα τελευταία 20 χρόνια ένα τεράστιο έργο υποστήριξης, ανάδειξης, προβολής και προώθησης των σύγχρονων καλλιτεχνών του Χορού και του έργου τους, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, μέσα από την οργάνωση πολυεπίπεδων εκπαιδευτικών και καλλιτεχνικών δράσεων.

Από το 2006 το κέντρο Ντάνκαν είναι ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Κέντρων Χορού EDN (European Dance Houses Network) . Μετείχε στο πενταετές Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα MODULDANCE, το μεγαλύτερο πολιτιστικό πρόγραμμα χορού που επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση – Culture Programme (2007-2013) για την υποστήριξη ποιοτικών μορφών κινητικότητας των νέων καλλιτεχνών του χορού στην Ευρώπη.

Το Κέντρο Μελέτης Χορού Ισιδώρας και Ραϋμόνδου Ντάνκαν έχει χαρακτηριστεί ως νεότερο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού. 

Ανήκει στο δήμο Βύρωνα, είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και διοικείται από δεκαπενταμελές Διοικητικό Συμβούλιο. Το σωματείο των εργαζομένων επανειλημμένα διεκδίκησε να ενσωματωθεί ως υπηρεσία πολιτισμού στο Δήμο Βύρωνα 

Στοιχεία Επικοινωνίας

Χρυσάφης 34 και Δικαιάρχου

Τηλ.: 210 7621234, 210 7621164

Fax: 210 7621233

Στοιχεία από https://www.dimosbyrona.gr

Ρωγμή στην Ενημέρωση