ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ: 30 Μαΐου 1941 Οι Μ. Γλέζος και Λ. Σάντας κατεβάζουν τη ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη

Δύο εμβληματικές μορφές της Εθνικής Αντίστασης. Μανώλης Γλέζος, Λάκης Σάντας κατέβασαν τη χιτλερική σημαία από την Ακρόπολη τη νύχτα της 30ής Μαΐου 1941, στην πρώτη αντιστασιακή ενέργεια των υπόδουλων Ελλήνων.

Μανώλης Γλέζος, Λάκης Σάντας

Ήταν πρωί της 30ής Μαΐου 1941 όταν δύο νεαροί Έλληνες προχώρησαν σε μια πράξη αντίστασης στην καρδιά της Αθήνας, η οποία είχε μόλις παραδοθεί στην κατοχή των δυνάμεων του Άξονα.

Ήταν μια πράξη ηρωισμού, που σημάδεψε ανεξίτηλα ως πράξη ηθικού σθένους και υψηλού συμβολισμού τον αγώνα της εθνικής αντίστασης που θα ακολουθούσε τα επόμενα χρόνια, μέχρι την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων το 1944.

Στα τέλη Μαΐου του 1941 είχε συμπληρωθεί ένας μήνας από την παράδοση της Αθήνας στους Γερμανούς, που ολοκλήρωναν τις επιχειρήσεις τους στην Ελλάδα με την κατάληψη της Κρήτης.

Δύο νεαροί φοιτητές, ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας, έβλεπαν κάθε πρωί τη σημαία με τη σβάστικα να κυματίζει στην Ακρόπολη, έμπλεοι οργής για την καταρρακωμένη εθνική υπερηφάνεια των Ελλήνων.

Ώσπου ένα απόγευμα, κατά τη διάρκεια του περιπάτου τους στο Ζάππειο, συνέλαβαν την ιδέα: θα κατέβαζαν από τον ιστό του Ιερού Βράχου το χιτλερικό σύμβολο.

Γρήγορα άρχισαν να οργανώνουν το σχέδιό τους.

Πήγαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη και διάβασαν ό,τι σχετικό με τον Ιερό Βράχο.

Στη Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια ανακάλυψαν όλες τις σπηλιές και τις τρύπες της Ακρόπολης.

Γρήγορα αντιλήφθηκαν ότι η μόνη διαδρομή που έπρεπε να ακολουθήσουν για να μην γίνουν αντιληπτοί από τους γερμανούς φρουρούς ήταν μέσω του Πανδρόσειου Άντρου.

Το πρωί της 30ής Μαΐου 1941 ο Γλέζος και ο Σάντας πληροφορήθηκαν από το ραδιόφωνο ότι η Κρήτη είχε πέσει.

Οι Γερμανοί με προκηρύξεις κόμπαζαν για το κατόρθωμά τους.

Οι δύο νέοι αποφάσισαν να δράσουν το ίδιο βράδυ.

Όπλα δεν είχαν, παρά μόνο ένα φαναράκι και ένα μαχαίρι.

Η ώρα είχε φθάσει 9:30 το βράδυ.

Η μικρή φρουρά της Ακρόπολης ήταν μαζεμένη στην είσοδο των Προπυλαίων και διασκέδαζε με νεαρές Ελληνίδες, που πουλούσαν τον ερωτά τους, πίνοντας μπύρες και μεθοκοπώντας.

Με άγνοια κινδύνου, πήδηξαν τα σύρματα, σύρθηκαν έως τη σπηλιά του Πανδρόσειου Άντρου και άρχισαν να σκαρφαλώνουν από τις σκαλωσιές που είχαν φτιάξει οι αρχαιολόγοι για τις ανασκαφές.

Φθάνοντας σε απόσταση λίγων μέτρων από τον ιστό της σημαίας δεν αντιλήφθηκαν κανένα φρουρό και με γρήγορες κινήσεις κατέβασαν από τον ιστό το μισητό σύμβολο του ναζισμού.

Ήταν μια τεράστια σημαία, διαστάσεων 4×2 μ.

Είχαν φθάσει πια τα μεσάνυχτα.

Οι δύο «κομάντος» δίπλωσαν και πήραν μαζί τους τη σημαία και ακολουθώντας το ίδιο δρομολόγιο απομακρύνθηκαν από την Ακρόπολη, χωρίς και πάλι να γίνουν αντιληπτοί από τους Γερμανούς, που συνέχιζαν τη διασκέδασή τους. 

Με έκπληξη η γερμανική φρουρά αντιλήφθηκε νωρίς το πρωί ότι η σβάστικα έλειπε από τον ιστό. Μόλις στις 11 το πρωί ανάρτησαν μια νέα σημαία στον κενό ιστό.

Οι γερμανικές Αρχές, πανικοβλημένες, διέταξαν ανακρίσεις.

Η υπό λογοκρισία «Καθημερινή», δημοσίευε την ανακοίνωση του γερμανικού φρουραρχείου: «Βάσει των κάτωθι γεγονότων και εξακριβώσεων προσδιορίζεται η αστυνομική ώρα εν Αθήναις και Πειραιεί μετ’ αμέσου ισχύος, η 22α: Κατά την νύκτα της 30ης προς την 31ην Μαΐου υπεξηρέθη η επί της Ακροπόλεως κυματίζουσα γερμανική πολεμική σημαία παρ’ αγνώστων δραστών. Διενεργούνται αυστηραί ανακρίσεις. Οι ένοχοι και συνεργοί αυτών θα τιμωρηθώσι διά της ποινής του θανάτου».

Οι άνδρες της γερμανικής φρουράς που υπηρετούσαν εκείνο το βράδυ, εκτελέστηκαν και ξεκίνησε μια διαδικασία σκληρών ανακρίσεων. Οι Έλληνες διοικητές των αστυνομικών τμημάτων της περιοχής απαλλάχθηκαν από τα καθήκοντά τους, ενώ για τους φύλακες της Ακρόπολης δεν προέκυψε κάποιο ενοχοποιητικό στοιχείο.

Οι Γερμανοί, δεν κατάφεραν ποτέ να διαλευκάνουν την υπόθεση, καταδίκασαν όμως τους ενόχους ερήμην σε θάνατο.

Ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής για την αντιστασιακή τους δράση. Ο Μανώλης Γλέζος συνελήφθη τρεις φορές από τους Γερμανούς, φυλακίστηκε και κατόρθωσε να δραπετεύσει, ενώ ο Λάκης Σάντας ξέφυγε από τους διώκτες του και κατετάγη στον ΕΛΑΣ, χωρίς να αποκαλύπτεται ποτέ ότι εκείνοι ήταν πίσω από την πρώτη πράξη αντίστασης στην κατεχόμενη Ελλάδα. Μόνο την 25η Μαρτίου 1945 θα γινόταν γνωστό ποιοι κατέβασαν τη ναζιστική σημαία, από ένα δημοσίευμα του «Ριζοσπάστη».

Η υποστολή της σβάστικας από την Ακρόπολη αποτέλεσε ουσιαστικά την πρώτη αντιστασιακή πράξη στην κατεχόμενη Αθήνα, μια ενέργεια με συμβολικό χαρακτήρα, αλλά και με τεράστια απήχηση στο ηθικό των δοκιμαζόμενων Ελλήνων.

 Λάκης Σάντας 

Γεννήθηκε στην Πάτρα το 1922, όπου τότε υπηρετούσε ο πατέρας του ως δημόσιος υπάλληλος. Ο πατέρας του κατάγονταν από το χωριό Πηγαδησάνοι Λευκάδας και η μητέρα του κατάγεται από τη Βυτίνα Αρκαδίας. Το 1934, η οικογένεια Σάντα εγκαθίσταται στην Αθήνα.

Τελειώνει το γυμνάσιο το 1940 και αμέσως μετά εισάγεται στη Νομική Σχολή του Πανεπηστημίου Αθηνών.

Τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου 1941 θα κατεβάσει μαζί με το φίλο του Μανώλη Γλέζο τη χιτλερική σημαία από το βράχο της Ακρόπολης και θα την κρύψει στο πηγάδι που οι αρχαίοι τάιζαν τον Εριχθόνιο, όπου και βρίσκεται θαμμένη ακόμα.

Το 1942 εντάσσεται στο ΕΑΜ και λίγο αργότερα στην ΕΠΟΝ. Το 1943 βγαίνει στο βουνό με τον ΕΛΑΣ. Πήρε μέρος σε αρκετές μάχες στην Αιτωλακαρνανία, τη Φθιώτιδα και την Αττικοβοιωτία και το 1944 τραυματίστηκε. Το 1946 εξορίζεται στην Ικαρία. Το 1947 φυλακίζεται στην Ψυττάλεια, απ’ όπου το 1948 στέλνεται στη Μακρόνησο.. Θα διαφύγει στη Γιουγκοσλαβία και θα ζητήσει πολιτικό άσυλο στον Καναδά, όπου θα ζήσει μέχρι το 1962. Το 1963 επέστρεψε στην Ελλάδα, με προτροπή του πατέρα του, αλλά συνελήφθη και πάλι κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Μέχρι τη συνταξιοδότησή του έκανε διάφορες δουλειές για να συμπληρώσει τα απαραίτητα ένσημα.

Τον Σεπτέμβριο του 2010 εκδόθηκε το βιβλίο του «Μια νύχτα στην Ακρόπολη: Μνήμες από μία σπουδαία εποχή» («Βιβλιόραμα»), στο οποίο εκφράζει τις σκέψεις του για εκείνη τη νύχτα που καθόρισε την υπόλοιπη ζωή του.

Πέθανε στην Αθήνα στις 30 Απριλίου 2011, σε ηλικία 89 ετών. Η σορός του εκτέθηκε για λαϊκό προσκύνημα σε παρεκκλήσι της Μητρόπολης Αθηνών, ως τις 5 Μαΐου, οπότε κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, όπου εκφώνησε επικήδειο ο Γλέζος, ενώ μεσίστια κυμάτιζε η ελληνική σημαία στο βράχο της Ακρόπολης. 

Μανώλης Γλέζος

Γεννήθηκε στην Απείραθο της Νάξου 9 Σεπτεμβρίου 1922. Το 1940 εισάγεται στην Ανώτατη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών. Κατά τη ναζιστική Κατοχή αναπτύσσει έντονη απελευθερωτική δράση. Τη νύχτα της 30ης Μαΐου μαζί με τον Απόστολο Σάντα κατεβάζουν τη σβάστικα και καταδικάζονται ερήμην σε θάνατο.

Στην Κατοχή φυλακίζεται, βασανίζεται, καταδικάζεται και αντιμετωπίζει τη θανατική ποινή. Η ποινή δεν εκτελείται, ύστερα από διαμαρτυρίες του ελληνικού λαού και της διεθνούς κοινής γνώμης. Αποφυλακίζεται το 1954. Το 1951, αν και φυλακισμένος, εκλέγεται βουλευτής με την ΕΔΑ. Το 1981 εκλέγεται βουλευτής Αθηνών με το ΠΑΣΟΚ και το 1984 ευρωβουλευτής. Στις εκλογές του 1985 επανεκλέγεται βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ. Στις βουλευτικές εκλογές του 2000 ήταν υποψήφιος με το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού. Το 2002, διαμόρφωσε την πολιτική ομάδα Ενεργοί Πολίτες. Η πολιτική αυτή ομάδα σε συνεργασία με τον Συνασπισμό και άλλα μικρότερα κόμματα της Αριστεράς, μέσω του ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές του 2004. Στις 6 Μαΐου 2012 εξελέγη βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ. Το διάστημα 2014 - 2015 διετέλεσε ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας της ΛΑ.Ε στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτέμβρη του 2015.

Τιμήθηκε το 1958 με το Διεθνές Βραβείο Δημοσιογραφίας και το 1959 με το χρυσό μετάλλιο Ζολιό Κιουρί του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης.

Το 1962 βραβεύτηκε από την ΕΣΣΔ με το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Λένιν.

Το 1996 αναγορεύεται Επίτιμος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Πατρών.

Επίτιμο μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.

Επίτιμος Δημότης 38 Δήμων της Ελλάδας.

Έφυγε από τη ζωή στις 30 Μαρτίου 2020, σε ηλικία 98 ετών, από καρδιακή ανεπάρκεια σε κλινική της Αθήνας. Η κηδεία του τελέστηκε την 1η Απριλίου 2020 στον Ι.Ν. Αγίων Θεοδώρων στο Πρώτο Νεκροταείο Αθηνών, χωρίς το αναμενόμενο λαϊκό προσκύνημα και σε ιδιαίτερα στενό οικογενειακό κύκλο, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Με απόφαση του Δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, τελέστηκε δημοσία δαπάνη. Καθ' όλη την διάρκεια της ημέρας, η σημαία στο βράχο της Ακρόπολης κυμάτιζε μεσίστια, έπειτα από κυβερνητική απόφαση.

Τον Απρίλιο του 2024, 87 φίλοι, συναγωνιστές, συμμαχητές του στους αγώνες για Ελευθερία, Δικαιοσύνη, Δημοκρατία, Αλληλεγγύη, Αξιοπρέπεια ίδρυσαν Σύλλογο με την επωνυμία «Σύλλογος Μνήμης και Δράσης Μανώλης Γλέζος»

ΠΗΓΕΣ: in.gr, SanSimera.gr, newshub.gr, https://www.kathimerini.gr

Ρωγμή στην Ενημέρωση