ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ- ΓΡΑΜΜΟΣ: Ο δρόμος της καταστροφής με εθνικιστικές σκοπιμότητες

 Εργασίες διάνοιξης δρόμου στον Γράμμο προκαλούν αντιδράσεις· περιβαλλοντικές οργανώσεις μιλούν για παρανομίες και πολιτικές σκοπιμότητες πίσω από το έργο

                                                                              Αναδημοσίευση 

Στην αλπική κορυφογραμμή του Γράμμου, εκεί όπου τα τελευταία χιλιόμετρα της Ελλάδας συναντούν την Αλβανία, τα μηχανήματα επέστρεψαν. Από τα μέσα του φθινοπώρου του 2025, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων και ανακοινώσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων, επανεκκίνησαν οι εργασίες διάνοιξης ή «βελτίωσης» δρόμου στην κορυφογραμμή του βουνού, σε περιοχή ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000 (κωδ. GR1320003 «Κορυφές Όρους Γράμμου»). Το έργο, που φέρεται να εκτελείται χωρίς πλήρη περιβαλλοντική αδειοδότηση, έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων.

Η περιοχή βρίσκεται σε υψόμετρο άνω των 2.200 μέτρων, με παρθένα αλπική βλάστηση και σπάνια οικοσυστήματα. Στο σημείο έχουν εντοπιστεί βαριά στρατιωτικά μηχανήματα και έργα διάνοιξης νέου οδικού άξονα, γεγονός που καταγράφεται σε βίντεο και φωτογραφίες πολιτών. Οι οργανώσεις Αρκτούρος, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Καλλιστώ, MedINA και Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης έχουν εκδώσει κοινή ανακοίνωση ζητώντας την άμεση παύση των εργασιών και τη δημοσιοποίηση όλων των αδειών και μελετών. Όπως τονίζουν, «η επίκληση συντήρησης υφιστάμενου δρόμου δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα – πρόκειται για νέα διάνοιξη μέσα σε αδιατάρακτη αλπική ζώνη».

Πηγή: ΚΑΛΛΙΣΤΩ

Την ίδια ώρα, το Περιβαλλοντικό Σωματείο Γράμμου καταγγέλλει ότι «τα στρατιωτικά μηχανήματα λειτουργούν χωρίς επίσημη ΜΠΕ και χωρίς έγκριση από τον ΟΦΥΠΕΚΑ». Στην αυτοψία που πραγματοποίησε το Σωματείο, οι χωματουργικές επεμβάσεις είχαν ήδη αλλοιώσει το φυσικό ανάγλυφο. «Στο όνομα της πρόσβασης και της ανάπτυξης διαλύεται ένα σπάνιο οικοσύστημα που έμεινε αλώβητο επί δεκαετίες», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας έχει καταθέσει σχετική ερώτηση στη Βουλή προς τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Εθνικής Άμυνας (11 Οκτωβρίου 2024), ζητώντας να αποσαφηνιστεί ποιος φορέας εκτελεί το έργο, αν υπάρχουν εγκρίσεις Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και αν τηρήθηκαν οι προβλεπόμενες διαδικασίες του άρθρου 6 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Μέχρι σήμερα, απάντηση δεν έχει δοθεί.

Από την πλευρά της, η Περιφέρεια Ηπείρου ισχυρίζεται ότι το έργο αφορά «συντήρηση παλαιού δρόμου για την εξυπηρέτηση κτηνοτρόφων και την πρόσβαση πυροπροστασίας». Ωστόσο, δεν υπάρχουν τεκμήρια για την ύπαρξη προϋπάρχοντος δρόμου. Σύμφωνα με τοπικές οργανώσεις, στο σημείο δεν υπήρχε ποτέ χαραγμένη διαδρομή, παρά μόνο μονοπάτια ορειβατών.

Ένα βουνό, μια μνήμη, μια πολιτική σύγκρουση

Πέρα όμως από την περιβαλλοντική και θεσμική διάσταση, το ζήτημα του Γράμμου έχει αρχίσει να αποκτά και σαφή πολιτική χροιά. Δημοσιεύματα, όπως του Alterthess και του Ιμεροδρόμου, συνδέουν τη διάνοιξη του δρόμου με κύκλους αποστράτων και εθνικιστικών οργανώσεων που πραγματοποιούν κάθε Αύγουστο «μνημόσυνα του Γράμμου», εκδηλώσεις με ιδεολογικό περιεχόμενο γύρω από τα γεγονότα του Εμφυλίου Πολέμου.

Σύμφωνα με την Λαϊκή Συσπείρωση Κόνιτσας, «η διάνοιξη του δρόμου στο Γράμμο εξυπηρετεί τα μνημόσυνα μίσους από απόστρατους και οργανώσεις της άκρας δεξιάς, που εδώ και πέντε χρόνια ανεβαίνουν με οχήματα στα υψώματα για τις τελετές τους». Η ίδια ανακοίνωση αναφέρει ότι στην περιοχή έχει ανεγερθεί μικρή εκκλησία και μνημείο, «με χρηματοδότηση παραστρατιωτικών και εκκλησιαστικών κύκλων», για τις ετήσιες επετειακές εκδηλώσεις.

Δημοσίευμα του Ιμεροδρόμου («Road trip εθνικοφροσύνης και απάτη στα βουνά της Ηπείρου») προχωρά ακόμη περισσότερο, υποστηρίζοντας ότι «η χρήση στρατιωτικών μέσων υπό το πρόσχημα της “συντήρησης” ανοίγει δρόμους όχι μόνο στο βουνό αλλά και στην πολιτική κανονικοποίηση της άκρας δεξιάς». Το άρθρο κάνει λόγο για «μεθοδευμένη προσπάθεια να διευκολυνθεί η πρόσβαση στις ετήσιες φιέστες εθνικοφρόνων ομάδων, όπου επιχειρείται η αναβίωση ενός ψυχροπολεμικού αφηγήματος».

Facebook'Ελληνες ορειβάτες στο Facebook

Αντίστοιχες αναφορές υπάρχουν και σε δημοτικά πρακτικά της Κόνιτσας, όπου δημοτικοί σύμβουλοι έχουν επισημάνει ότι «η διάνοιξη συμπίπτει χρονικά με την αναβάθμιση του οδικού δικτύου που οδηγεί στα σημεία των εκδηλώσεων του Αυγούστου». Το Alterthess προσθέτει πως σε βίντεο του 2024, λίγο πριν ξεκινήσουν οι νέες εργασίες, φαίνεται στρατιωτικό προσωπικό να εκτελεί «εργασίες συντήρησης» γύρω από το μνημείο που χρησιμοποιούν οι εν λόγω ομάδες.

Οι καταγγελίες αυτές, παρότι δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί επίσημα, ενισχύουν την καχυποψία ότι το έργο δεν είναι απλώς ένα «κτηνοτροφικό έργο πρόσβασης», αλλά μέρος μιας ευρύτερης πολιτικο-ιδεολογικής ανακατάληψης του Γράμμου, ενός τόπου φορτισμένου ιστορικά από τα γεγονότα του 1949.

Ένα βουνό σύμβολο

Ο Γράμμος δεν είναι ένα οποιοδήποτε βουνό. Είναι ο τόπος που σφράγισε το τέλος του Εμφυλίου, και όπου μέχρι σήμερα συνυπάρχουν μνήμες, τραύματα και σύμβολα. Οι «γιορτές του μίσους» που διοργανώνονταν επί δεκαετίες από εθνικιστικούς συλλόγους και ενώσεις αποστράτων είχαν τυπικά σταματήσει τα τελευταία χρόνια, ωστόσο – όπως φαίνεται – επιχειρείται η επαναφορά τους με διαφορετικό προφίλ.

Η δυνατότητα εύκολης πρόσβασης στα υψώματα, μέσω ενός νέου δρόμου, θα διευκόλυνε ουσιαστικά τις εκδηλώσεις αυτές. Όπως επισημαίνουν περιβαλλοντικοί φορείς, «ένα έργο που εμφανίζεται ως τεχνικό αποκτά πολιτική σημασία όταν εξυπηρετεί συγκεκριμένες ιδεολογικές χρήσεις του χώρου».

Επιπτώσεις και θεσμικά κενά

Σε καθαρά περιβαλλοντικό επίπεδο, οι επιπτώσεις είναι εξαιρετικά σοβαρές. Η διάνοιξη δρόμου σε αλπικό πεδίο μπορεί να προκαλέσει διάβρωση, αλλοίωση του υδρολογικού καθεστώτος και απώλεια ενδιαιτημάτων για σπάνια είδη. Οι οργανώσεις επισημαίνουν ότι «οι ζημιές στα ορεινά λιβάδια είναι μη αναστρέψιμες».

Η απουσία ΜΠΕ και η εμπλοκή στρατιωτικών μηχανημάτων δημιουργούν επίσης θεσμικό κενό. Αν πράγματι η διάνοιξη βαφτίζεται «στρατιωτικό έργο», μπορεί να παρακάμπτει τους περιβαλλοντικούς ελέγχους, ένα ζήτημα που θέτει σε κίνδυνο το σύνολο των προστατευόμενων περιοχών της χώρας.

FacebookΔημήτρης Τοσίδης

Το θέμα του Γράμμου δεν είναι απλώς μια ακόμη τοπική υπόθεση. Αγγίζει την καρδιά της σχέσης ανάμεσα στη φύση, τη δημοκρατία και τη μνήμη. Αν πίσω από τη διάνοιξη δρόμου σε περιοχή Natura 2000 κρύβονται πολιτικά σχέδια ή ιδεολογικές σκοπιμότητες, τότε πρόκειται για κάτι πολύ ευρύτερο από μια περιβαλλοντική παράβαση, είναι ζήτημα δημοσίου ήθους και ιστορικής συνείδησης.

Η σιωπή των αρμοδίων υπουργείων, η έλλειψη διαφάνειας και η αμφισημία γύρω από τους φορείς του έργου επιτείνουν τις υποψίες. Ο Γράμμος κινδυνεύει να μετατραπεί ξανά σε πεδίο αντιπαράθεσης αυτή τη φορά όχι στρατιωτικής, αλλά πολιτικής και ιδεολογικής.

Όπως καταλήγει η ανακοίνωση της MedINA:
«Η κορυφογραμμή του Γράμμου δεν είναι πεδίο αναμετρήσεων ή τελετών μνήμης. Είναι ζωντανό μνημείο φύσης και ιστορίας, που αξίζει σεβασμό, διαφάνεια και προστασία».

Αναδημοσίευση από rosa.gr

                                                                      Ρωγμή στην ενημέρωση