ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ: 3 Αυγούστου 1951 ιδρύεται η ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά)

Η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (Ε.Δ.Α.) έδρασε κυρίως την περίοδο 1951-1974 (με διακοπή λειτουργίας κατά τη διάρκεια της επτάχρονης δικτακτορίας)

Ήταν το μεγαλύτερο νόμιμο κόμμα της Αριστεράς την περίοδο εκείνη με σημαντική κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Μετά τη μεταπολίτευση επανήλθε χωρίς όμως τη δυναμική του παρελθόντος, για να διαλυθεί οριστικά μετά το 1985.

3 Αυγούστου του 1951 

Η ΕΔΑ ιδρύθηκε σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση στις 3 Αυγούστου του 1951 σαν συνασπισμός κομμάτων της αριστεράς, με την πρωτοβουλία του εκτός νόμου τότε τελούντος Κ.Κ.Ε.. 

Ο Ιωάννης Πασαλίδης, ο "γιατρός των φτωχών" ήταν ο πρώτος πρόεδρος της ΕΔΑ. Γεννήθηκε στη Σάντα της Τραπεζούντας του Πόντου, σπούδασε ιατρική στην Οδησσό και την Μόσχα ενώ υπήρξε ηγετικό στέλεχος των Μενσεβίκων, αντιπάλων των Μπολσεβίκων του Λένιν. Διετέλεσε μέλος της ρωσικής Δούμας και ήταν ο πρώτος σοσιαλδημοκράτης βουλευτής της Γεωργίας, διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών Υποθέσεων της κυβέρνησης των Μενσεβίκων και έφυγε από την Γεωργία το 1921 όταν κατίσχυσε η εξουσία των Μπολσεβίκων. Στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε το 1923, συμμετείχε εκ μέρους του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδος στο ΕΑΜ ενώ με την ίδρυση της ΕΔΑ το 1951 αναδείχθηκε πρόεδρός της και συμμετείχε στις εκλογικές αναμετρήσεις του 1951, 1952, 1956, 1958, 1961, 1963 και 1964. Με την επιβολή της δικτατορίας συνελήφθη και έμεινε φρουρούμενος σε κατ’ οίκον περιορισμό μέχρι τον θάνατό του Μάρτιο του 1968. 

Ο Ιωάννης Πασαλίδης, σε φωτογραφία αρχείου 

Την ιδρυτική διακήρυξή της ΕΔΑ υπέγραψαν μικρά αριστερά κόμματα που ήταν νόμιμα εκείνη την περίοδο: το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας του Ι. Πασαλίδη, ο Δημοκρατικός Συναγερμός, το Κόμμα Αριστερών Φιλελευθέρων των Νεόκοσμου Γρηγοριάδη και Σταμ. Χατζημπέη, και το Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα του Μιχαήλ Κύρκου. Ο βασικός κορμός των στελεχών της ήταν μέλη του Κ.Κ.Ε., το οποίο είχε τεθεί εκτός νόμου από το 1947, όπως και οι Εμμανουήλ Πρωιμάκης και οι στρατηγοί Σαράφης, Χατζημιχάλης και Αυγερόπουλος.

Όπως η ίδια αναφέρει στις προγραμματικές θέσεις του 1952 «η ΕΔΑ είναι το Κόμμα που εκφράζει τους πόθους, τα συμφέροντα και τις ανάγκες του Ελληνικού Λαού και με συνέπεια αγωνίζεται για την ικανοποίηση των, σαν μοναδικό δρόμο για να ξεφύγει η Χώρα απ’ τη μόνιμη πολιτική, οικονομική και ηθική κρίση που τη μαστίζει μεταπολεμικά και από τους τόσους κινδύνους που την απειλούν και για να μπει ο Ελληνικός Λαός αδελφωμένος στο δρόμο της ανάπτυξης, της προόδου και της απόλαυσης των αγαθών του πολιτισμού».

Δεκαετία ’50

Η Ε.Δ.Α. πρωτοσυμμετείχε σε βουλευτικές εκλογές στις Εκλογές του 1951 όπου εξελέγησαν τελικά 10 βουλευτές. Ήταν τότε το μοναδικό κόμμα που καταψήφισε στη Βουλή την ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Στις εκλογές του 1952, με πλειοψηφικό, δεν κατάφερε να αναδείξει ούτε έναν βουλευτή. Το 1956 η Ε.Δ.Α. μετατράπηκε σε ενιαίο κόμμα. Το 1958 η ηγεσία του Κ.Κ.Ε. αποφασίζει να διαλύσει όσες παράνομες οργανώσεις της είχαν απομείνει στην Ελλάδα και τα μέλη τους να ενταχθούν στην νόμιμη Ε.Δ.Α. Στις εκλογές του χρόνου αυτού κατορθώνει να πάρει το 24,4% των ψήφων καταλαμβάνοντας 78 βουλευτικές έδρες και να αναδειχτεί αξιωματική αντιπολίτευση.

Δεκαετία ’60

Αυτή η επιτυχία της, η οποία είναι η μεγαλύτερη εκλογική επιτυχία ελληνικού αριστερού κόμματος μέχρι την 25η Ιανουαρίου 2015, προκάλεσε ανησυχία στα επιτελεία του στρατού και του «παρακράτους», τα οποία επανενεργοποίησαν και αναθεώρησαν το σχέδιο «Περικλής», με στόχο να περιορίσουν τις δυνάμεις της ΕΔΑ. Το σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή στις εκλογές του 1961 που έμειναν γνωστές σαν «εκλογές βίας και νοθείας». Στις εκλογές αυτές η ΕΔΑ έλαβε μέρος ως Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδας-ΠΑΜΕ. Κατά την προεκλογική περίοδο τα μέλη και οι οπαδοί της έγιναν αντικείμενο διώξεων από στρατιωτικούς, χωροφύλακες και υποκινούμενους πολίτες. Σημειώθηκαν κατ’επανάληψιν βίαια επεισόδια με νεκρούς, ενώ αντικείμενα επιθέσεων και διώξεων έγιναν και οι υποψήφιοι βουλευτές της.

Έκτοτε η ΕΔΑ περιόρισε αυτοβούλως τη συμμετοχή της στις εκλογές με σκοπό να ενισχυθεί η Ένωσις Κέντρου και να ανέλθει στην εξουσία.

Λίγο πριν από τις εκλογές του 1963, η Ελλάδα εισήλθε σε μία περίοδο πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής, λόγω της δολοφονίας του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη από μέλη του ακροδεξιού παρακρατικού μηχανισμού. Η ηγεσία της ΕΔΑ κατηγόρησε τον τότε πρωθυπουργό της ΕΡΕ Κωνσταντίνο Καραμανλή ως ηθικό αυτουργό.

Οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις (κυρίως Ε.Ρ.Ε. και Ένωση Κέντρου) θεωρούσαν την ΕΔΑ κομμουνιστική και επεδίωκαν την απομόνωσή της. Τα μέλη της αντιμετωπίζονταν με καχυποψία και ήταν συχνά αντικείμενο διώξεων, όπως και το δημοσιογραφικό της όργανο, η εφημερίδα «Αυγή».

Ο Γεώργιος Παπανδρέου ονόμαζε την πολιτική του «διμέτωπο αγώνα» κατά της Δεξιάς και της Αριστεράς. Συνεργάστηκε μαζί της μόνο στις εκλογές του 1956 με μοναδικό σκοπό την αλλαγή του εκλογικού συστήματος σε περίπτωση νίκης. Στη συνέχεια όμως, αν και κεντρώος, μετά την νίκη του στις εκλογές του 1963, επειδή δεν πέτυχε αυτοδυναμία στη Βουλή, προτίμησε να παραιτηθεί και να προκηρύξει νέες εκλογές τον Φεβρουάριο του 1964, παρά να κάνει κυβέρνηση συνεργασίας με την ΕΔΑ.

Μεταπολίτευση

Μετά τη μεταπολίτευση Μετά την κατάρρευση της δικτατορίας -24 Ιουλίου 1974- η ΕΔΑ συνέχισε την πολιτική της δράση, με πρόεδρο τον Ηλία Ηλιού.

Στις εκλογές της 17^ης Νοεμβρίου 1974 εξέλεξε βουλευτή Αθήνας με το συνασπισμό της «Ενωμένης Αριστεράς», τον πρόεδρο της, ως εκπρόσωπος της ΕΔΑ.

Στις εκλογές της 20^ης Νοεμβρίου 1977 με το σχήμα της «Συμμαχίας των Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων», στο οποίο εκτός από την ΕΔΑ συμμετείχαν το ΚΚΕ (εσ.) και διάφορα μικρότερα κόμματα σοσιαλδημοκρατικής κατεύθυνσης εξέλεγει και πάλι βουλευτής της Α' Αθήνας ο Ηλίας Ηλιού.

Με την ολοκλήρωση της κοινοβουλευτικής του θητείας στις 19 Σεπτεμβρίου 1981 ο Ηλιού αποσύρθηκε από την πολιτική.

Το 1981 και το 1985 η ΕΔΑ συνεργάστηκε υπό την καθοδήγηση του Μανώλη Γλέζου με το ΠΑΣΟΚ. Στη συνέχεια διαλύθηκε και τυπικά.

ΠΗΓΗ: Διαδίκτυο

Ρωγμή στην Ενημέρωση